Teknolojinin iş hayatına getirdiği bir genişleme “serbest çalışanlar” konusunda oldu. İşyerleri için de, çalışanlar için de avantajlı gibi gözükse de, her 2 taraf için artıları ve eksileri var. Çalışanlar tarafındaki en önemli eksi ise sosyal haklar ve güvence konusunda.
Bu ilk olarak Uber’in şöförleri konusunda tartışıldı. Sonra da yemek servisi ağırlıklı e-ticaret firmalarının kuryeleri önemli bir sorun haline geldi. Çünkü bu insanların emekli maaşı, kaza sigortası, ücretli izni yok. Ama Avrupa Birliği bu konuyu önemsiyor, 2 yıl önce bu konuda bazı kurallar tanımlamıştı. Dün ise AB üye devletleri tarafından onaylanan taslak çalışmaya göre, Avrupalı milyonlarca geçici işçi, emekli maaşı, ücretli izin ve işyeri kazası sigortası hakları olan çalışan diye tanımlanabilir.
AB üye devletleri Pazartesi günü taslak kurallar üzerinde uzun zamandır beklenen bir anlaşmaya vardılar. Şimdi Avrupa Parlamentosu bunu nihai metin haline getirmeye çalışacak. Bu çalışma, AB milletvekillerinin yemek dağıtım kuryeleri ve araba çağırma uygulamaları sürücüleri, çevrimiçi içerik denetleme gibi küçük görevleri tamamlayan ev işçileri ve mikro işçilere kadar dijital platformları kullanan esnek çalışanlar arasında “sahte serbest meslek” olarak tanımladığı şeyi ortadan kaldırmayı amaçlıyor.
Tüm taraflar anlaştıktan sonra, kurallar her üye devletin ulusal yasalarına yazılması gerektiği anlamına gelen bir direktif haline gelecek. AB, yeni kuralların 2025 yılına kadar her ülkede yürürlüğe girmesi gerektiğini söylüyor. Avrupa Birliğinde 43 milyon bu tür çalışan olduğu tahmin ediliyor.
Planlanan mevzuat, AB çapındaki ulusal mahkemelerin esnek çalışanların çalışma haklarını artırmaya çalışan artan sayıda davayla karşı karşıya kalması sonrasında gündeme alındı. Sendikalar ve serbest çalışan örgütleri önerileri memnuniyetle karşılarken, bazı dijital platformlar, kuralların esnek çalışma haklarını baltalayacağını belirten açıklama yayınladılar.
Yeni kurallar neler ve kimler etkilenecek?
Yeni kurallar onaylanırsa, artık işe alınan işçilerin çalışan olmadığını gösterme sorumluluğunu dijital platformlara yükleyecek. İstihdam varsayımı, platformların işin nasıl yürütüldüğünü kontrol edip etmediğine bakılarak, örneğin fiyatları belirleyerek veya işçilerin üniforma giymesini zorunlu kılarak test edilecek.
Avrupa Komisyonu’na göre, AB’deki 28 milyon dijital platform tabanlı çalışanın 5 milyondan fazlası, yanlış bir şekilde, serbest meslek sahibi olarak sınıflandırılabilir.
Teklifler ayrıca, çalışma sürelerine karar veren algoritmalar, müşterileri atama ve performansı değerlendirme gibi işyeri otomasyonundan kaynaklanan suistimallere karşı koruma sağlamayı amaçlıyor.
Taslak kurallara göre, çalışma koşullarını etkileyen otomatik kararların bir miktar insan gözetiminde olması gerekiyor ve çalışanların bu kararları yönlendiren bilgilere erişimi olacak.
Serbest / Esnek çalışma ekonomisi için bu ne anlama geliyor?
Birleşmiş Milletler Uluslararası Çalışma Örgütü, platform çalışmasının üretkenliği, işgücü esnekliğini artırabileceğini ve marjinal gruplar için işlere erişim sağlayabileceğini, ancak sosyal korumadan yoksun olduğunu söylüyor.
Bazı Avrupa sendikaları, önerilen kuralların bunu değiştirmeye yardımcı olabileceğine inanıyor. Avrupa Bağımsız Sendikalar Konfederasyonu genel sekreteri Klaus Heeger, AB’nin taslak kurallarının platformlar ve işçiler arasındaki güç dengesizliğini düzeltmeye yardımcı olmak için “güzel bir ilk hizmet” olduğunu söyledi.
Ancak Uber ve Deliveroo gibi şirketler, yeni kuralların iş kayıplarına yol açabileceğini, esnek çalışma haklarını azaltabileceğini ve istihdam statüsü konusunda daha fazla davaya yol açabileceğini söyledi. Yedi büyük kurye ve gıda dağıtım firmasını temsil eden bir lobi grubu olan Avrupa Teslimat Platformları, daha önce taslak metni “aktif olarak bağımsız çalışmayı seçen milyonlarca insanı” görmezden geldiği iddiasıyla reddetmişti.
2 Yıldır Trendyol Serbest Çalışan Kuryeleri Ocak Ayında Protestolar Yapıyor
2 yıldır ocak ayında Trendyol serbest çalışan kuryeleri maaş zamlarından memnun olmadıkları için protestolar düzenliyorlar.