İnsansız Hava Araçları (İHA), üstlendikleri kritik görevlerin yanı sıra neden oldukları sivil kayıplarla da gündeme geliyor. İHA’lar, salt askeri hedeflerin sağlanmasında değil, sivil amaçlarla da kullanılabiliyor. Bunun, pozitif yansımaları kadar eleştirilere neden olan yönleri de bulunabiliyor. Kişisel mahremiyetin ihlali gibi.
Yapılan araştırmalar İHA’ların sivilde geniş ölçüde kullanıldığını gösteriyor. İlaçlama, film çekimi, meteorolojik verilerin toplanması ve hatta ünlülerin fotoğraflanması, diğer alanlar arasında sayılıyor. Ancak, İHA’ların gelişigüzel uçurulması ve bu suretle film çekilebilmesi mahremiyet savunucularını tedirgin ediyor. Sivil toplum kuruluşları, hassas nedenlerden ötürü İHA’ların uçuşuna sınırlandırma getirilmesi gerektiğini savunuyor.
Stanford Hukuk Fakültesi’nde “Mahremiyet” dersi veren öğretim görevlisi M. Ryan Calo, İHA’ları, “faydalı ancak korkutucu” bir teknoloji olarak tanımlıyor. Bir gemi enkazının yaydığı zararlı maddelere ya da bir göçük altında kurtarılmayı bekleyen madencilere ilişkin bilgi sağlayan robotların faydasına dikkat çeken Calo, buna karşın mahremiyet haklarını zedeleyebilecek modellerin varlık nedenlerinin sorgulandığını belirtiyor. Amerikan Kongresi Şubat’ın ilk haftasında kabul ettiği bir yasa ile devletin, istihbarat sağlamaya dönük İHA’ları Amerikan semalarında uçurabilmesine onay vermişti. Önümüzdeki günlerde Başkan Obama’nın imzasına sunulacak yasa, 2015’e kadar ticari amaçlı İHA’ların regülasyonuna da kapsıyor. Bu, yerel emniyet birimlerinin takipte İHA’lardan faydalanabilecekleri, dolayısıyla özel hayatın gizliliğinin ortadan kalkacağı endişelerine neden oluyor.
Washington Times, 2020’ye kadar ABD’de istihbarat operasyonlarında görev alacak İHA sayısını 30 bin olarak açıklıyor. Modern mahremiyet hukuk anlayışının, İHA’ların istihbarat amacıyla ülke içerisinde kullanımına engel oluşturmadığını ifade eden Calo, bunun herhangi bir tepkiye neden olmadan değerlendirilebilmesi için toplumda endiye neden olabilecek durumlardan kaçınılması gerektiğini söylüyor.
Diğer yandan istihbarat amaçlı İHA üreten şirketlerin kamuoyunda oluşabilecek yanlış algıları engellemek adına şimdiden harekete geçerek halkla ilişkiler şirketleriyle birlikte çalışmalar gerçekleştirdikleri belirtiliyor.