Geçtiğimiz hafta Motley Fool sitesinde yer alan haberde son derece ilginç yatırım tavsiyeleri yer aldı. Geleceğin Wal-Mart’ına sahip olabilmenin yolunun geçmişteki hatalı yatırımlardan ders almaktan geçtiği anlatılan yazıda 2008 Forbes araştırmasında dünyanın en zengin kişisi olarak yer alan yatırımcı Warren Buffett’ın ilginç tavsiyesi alıntılanmış: “Birinci kural: Asla para kaybetmeyin. İkinci kural: Asla birinci kuralı unutmayın.”
Gelecekte çok para kazandırabilecek bir yatırımın yolu geçmişteki başarısız yatırımları iyi incelemekten geçiyor. Bu bağlamda sitede üç örnek ve üç kategori yer alıyor.
İlk kategoriyi zayıf iş modelleri oluşturuyor. Buffett 2007 yılında kurucusu olduğu Berkshire Hathaway firması hissedarlarına yönelik olarak kaleme aldığı yazıda üç tip işletme olduğunu söylüyor: Muhteşem, iyi ve korkunç. Buffett’ın korkunç işletme tanımı ise hızlı büyüyen, bu büyümeyi sağlamak için ciddi miktarda yatırıma ihtiyaç duyan ve sonuçta çok az para kazandıran işletmeler.
Buffett bu kategoriye örnek olarak ise havayolu şirketlerini gösteriyor. Dünyanın en büyük sermayelerinden birisi ile kurulan American Airlines’ın eski Başkanı Robert Crandall da firmasının çok önemli işler yapan muhteşem bir firma olduğu ancak doğru bir yatırım aracı olmadığını belirterek Buffett’ı doğruluyor.
American Airlines’ın bağlı olduğu AMR firmasının da bu anlamda borsada beklenenden çok çok düşük performans göstermesine şaşmamalı. Her ne kadar American Airline firması kurulduğundan beri hiçbir zaman iflas açıklamayan tek Amerikan havayolu firması olsa da, işletme yıllardan beri marjinal işlem görüyor ve sermaye ihtiyaçları nakit değerlerini her zaman silip süpürüyor.
Motley Fool’a göre büyük miktarlarda sermayeyi bir işletmeye yatırmak esas itibarı ile yanlış bir hareket değil. Ancak yatırımcıların asıl dikkat etmesi gereken, sermaye yatırımlarının hissedar karı olarak kendilerine geri dönme olasılığı.
İkinci kategoride fazlasıyla yüksek değer biçme yer alıyor. Bu konuda verilen örnek ise 1999’larda bir öncü durumunda olan Yahoo. Yahoo o zamanlar Internet arama motorları arasında lider durumdaydı ve büyümeye devam ediyordu. Ancak hisse senetleri aşırı derecede şişirilen firma için Google ortaya çıkıp liderliği almasaydı bile gelecek çok parlak olmayacaktı. Buffett bu konuda çok iyi bir firmayı uygun bir fiyata almanın, uygun bir firmayı çok iyi bir fiyata almaktan daha önemli olduğunu söylüyor. Muhteşem bir firmaya absürt fiyatlara yatırım yapmak ise her zaman kötü bir fikir.
Üçüncü ve son kategoride ise odak kaybı yer alıyor. Örneğin E*TRADE firmasının yıllar boyunca başarısını sürdürmesinin sırrı aslında çok basit: On-line broker pazarında liderliği yakalayan firma odak noktasından hiç sapmamıştı. Ancak büyüme alanında hızlanma ihtiyacı duyan firma emlak ve kredi pazarlarındaki nakit para heyecanına da kendisini kaptırınca borç verme ve yatırım portföyünü hızla büyüttü. Sonuçta ise odak noktası dağılan firma 2008 sonunda kendisini çok zor bir durumda buldu.
Başarılı firmaların başarılı olma sebepleri çekirdek işletmelerinde iyi oluşlarıdır. Bir firmanın kendisiyle ilgili başka bir alana da yatırım yaparak başarısını perçinlemesi mümkün müdürü? Elbette mümkündür. Ancak eğer bir firma uzman olmadığı sularda hızla seyretmeye başladıysa yatırımcıların da çok dikkatli olması gereklidir.
Bu kategorilerden çıkartılacak dersleri iyi analiz etmek ve akılda tutmak önümüzdeki dönemde yatırımcıları kötü deneyimlerden korumakla kalmayıp bir sonraki Wal-Mart’ı bulmalarına da yardımcı olabilir.