Mesleki Yeterlilik Kurumu eylülden bu yana “Mesleki Yeterlilik Belgesi” alma zorunluluğu getirilen meslekleri duyuruyor. Resmi Gazetede yayınlanan yeterlilik belgesi zorunlu meslek sayısı 2 ayrı seferde açıklandı ve toplam 69 mesleğe zorunluluk geldi[1][2]. Daha önce yayınlananlarla birlikte 117 meslek için yeterlilik belgesi gerekli hale geldi. Bunlara bakıldığında, genellikle “hayati tehlike” içeren mesleklere öncelik verildiği görülüyor.
Biz de bilişim sektöründeki Tüted, Tübider ve Yased tarafından 2012-2014 aralığında yapılan çalışmaları hatırladık ve bunların son durumlarını araştırdık. Tübider başkan ve eski başkanları olan Bülent Vural, Erkin Fındık ve Niyazi Saral bilişim sektöründeki mesleki yeterlilikler ile ilgili olarak son durumu anlattılar. Burada –sektörümüz adına– dikkatle algılamamız ve düşünmemiz gereken hususlar var.
Ancak önce turk-internet.com okuyucularına, mesleki yeterliliğin ne olduğunu hatırlatmak, mesleki yeterlilik kurumunun yaptığı çalışmaları ve gelişmeleri anlatmak istiyoruz. Yarın ki yazımızda ise, Tübider ve Tüted’in çalışmalarına ve Niyazi Saral’ın anlattıklarına yer vereceğiz.
MYK 2006’da Kuruldu
Mesleki Yeterlilik Kurumu’nun (MYK) kuruluşu 5544 sayılı kanunla 2006 yılında mümkün olmuş. Gerçi bu konudaki çalışmalar 1992 yılında başlatıldığı görülüyor. 2000 yılında da bir UMSK (Ulusal Meslek Stadartları Kurumu) kanunu hazırlanmış. Ancak kanunun yenilenmesi ile 2006 yılına kadar gelinmiş.
Aynı dönemlerde Avrupa Birliğinde başlatılan çalışmalara paralel olarak ülkemizde de 26 sektörde Ulusal Mesleki Yeterlilik Sistemi denilen bir çerçeve oluşturulmuş. Bunlardan Bilişim Teknolojileri Sektör Komitesinde şu temsilciler yer alıyor
- Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı
- Milli Eğitim Bakanlığı
- Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı
- Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı
- Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı
- Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği
- Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu
- Hak İşçi Sendikaları Konfederasyonu
- Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu
- Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu
- Mesleki Yeterlilik Kurumu
Sektör komitesinin neler yaptığına bakıldığında, 20 kadar toplantı yapıldığı ve en son toplantının 25 ekimde gerçekleştirildiği, burada da 2 adet meslek standardı ile 1 adet taslak yeterliliğinin incelendiği kaydediliyor. Komiteye “Robotik Sistemler Operatörü” ismiyle bir meslek standardı taslağı sunulduğu görülüyor [3].
Meslek Standardı – Yeterlilik Standardı
MYK’nın çeşitli sektörlerde belirlediği 2 standart bulunuyor. Bunların birincisi “Ulusal Meslek Standardı”, ikincisi “Ulusal Yeterlilik”.
Ulusal Meslek Standardı MYK sayfasında şöyle tanımlanıyor;
(UMS) bir mesleğin başarı ile icra edilebilmesi için Mesleki Yeterlilik Kurumu tarafından kabul edilen gerekli bilgi, beceri, tavır ve tutumların neler olduğunu gösteren asgari normdur.
Standardı hazırlanacak meslekler, iş piyasasının ve eğitim kurumlarının öncelikli ihtiyaçları ve sektör komitelerinin önerileri dikkate alınarak Yönetim Kurulunca belirlenir.
Meslek standartlarının şekli ve içeriği “Meslek Standardı Formatı“na uygun olmak zorundadır.
Standardı yayımlanan mesleğe ilişkin yeterlilik seviyesi, Avrupa Birliği tarafından benimsenen yeterlilik seviyelerine veAvrupa Yeterlilik Çerçevesine(AYÇ) uygun olarak belirlenmektedir.
MYK şu ana kadar 792 Ulusal Meslek Standardı yayınlamış durumda[4]. Bunların 29 tanesi Bilişim Teknolojilerinin altında yer alan Meslekler. Örneğin; Yazılım Geliştirici, Ağ Teknolojileri Uzmanı ya da Yazılım Uygulamaları Destek Elemanı. Ancak yayınlanan mesleklerden 6 tanesinin yürütmesinin durdurulduğu görülüyor. Başta bahsettiğimiz “zorunluluk” konusu ise henüz bilişim sektörü için yayınlanmış değil.
Bilişim sektörü için hazırlanmış olan 29 meslek standardından, 1 tanesini (dijital sanayi operatörlüğü) Sanayi ve teknoloji derneği adını taşıyan bir dernek yazmış. Geri kalan 28 tanesini ise İstanbul Ticaret Odası (İTO) hazırlamış gözüküyor. Ancak İTO bu görevi başta söylediğimiz Tübider, Tüted, Yasad derneklerine vermişti. Yarın Tübider’in anlattıklarını aktaracağız.
Halen revize edilen ya da görüş sürecinde olan meslekler de var. Mesela Medya, İletişim ve Yayıncılık sektörü altında “Haber kameremanı” mesleği.
Ulusal Yeterlilik ise MYK tarafından şöyle tanımlanıyor;
- Ulusal ya da uluslararası meslek standartları temel alınarak hazırlanan,
- Öğrenme, ölçme-değerlendirme amacıyla kullanılan,
- Bireylerin mesleğini başarı ile icra etmesi için sahip olmaları gereken bilgi, beceri ve yetkinlikler ile bu bilgi, beceri ve yetkinlikleri kanıtlamaları için nasıl bir ölçme ve değerlendirme sürecinden geçmeleri gerektiğini açıklayan,
- MYK tarafından onaylanarak yürürlüğe giren teknik dokümanlardır.
Ulusal yeterlilikler ile uyumlu ölçme, değerlendirme ve belgelendirme faaliyetleri MYK tarafından yetkilendirilmiş belgelendirme kuruluşlarınca gerçekleştirilmektedir. Şu ana kadar yeterliliği tanımlanmış 467 meslek var [5]. Bunların 17 tanesi bilişim sektöründen meslekler.
Yapılan sınavlar sonucu başarılı olan bireylere MYK Mesleki Yeterlilik Belgesi verilmektedir. Yeterliliği belirlemek için sınav yapma yetkisi verilmiş kurum sayısı ise şu anda 188.
Seviyeler
Yeterlilikler çerçevesinde ayrıca seviyeler tanımlanıyor. Bu seviyeler 8 tanedir. Seviyeler, seviye tanımlayıcıları aracılığıyla tanımlanmakta ve yeterlilik türleriyle desteklenmektedir. Yeterlilik türleri ise, yeterlilik türü belirleyicileriyle tanımlanmaktadır. Seviye tanımlayıcıları ve yeterlilik türü belirleyicileri, bütünleşik bir araç grubu oluşturmaktadır.
Yeterlilik türleri, aynı seviyede yer alan ancak işlevleri, öğrenme kazanımları, kredi değerleri ve/veya yönelimleri açısından önemli farklılıklar gösteren yeterliliklerin birbirinden ayırt edilmesine olanak sağlamaktadır. Yeterlilik türlerine; 5. seviyede Ön Lisans Diploması ve 5. Seviye Meslekî Yeterlilik Belgesi; 4. seviyede ise Meslekî Ortaöğretim Diploması ve Ustalık Belgesi örnek verilebilir.
Yarın ki bölümde “Bilişim meslek standartları” ile “Bilişim Yeterlilik Standartlarının” nasıl geliştirildiğini ve sonraki gelişmeleri anlatacağız.
[1] MYK Mesleki Yeterlilik Belgesi Zorunluluğuna 36 Meslek Daha İlave Edildi
[2] 33 Meslekte Belge Zorunluluğu 27.09.2018 Tarihinde Fiilen Başladı
[3]Bilişim Teknolojileri S.K.Haberleri