18 Mayıs’ta Çin’deki binlerce yazılım geliştiricisi, Çinli kod deposu Gitee’deki açık kaynak kodlarının kapatıldığını gördüler. Gitee, batı dünyasındaki kod deposu GitHub’ın Çinli versiyonu.
Arkasından Gitee, bu kodların gözden geçirildiğini ve bundan sonra da açık kaynak kodlarının yayınlanmadan önce kontrol edileceğini belirten bir açıklama yayınladı. Olay Çinli açık kaynak yazılım topluluğu için ani bir şok oldu ve Çin hükümetinin yeni bir sansür şekli olarak algılandı. Bundan sonrasında da Çinli geliştiricilerin açık kaynak projelerine katkıda bulunmaktan çekineceği düşünülüyor.
Açık kaynak kodlarının işbirliği ile birlikte geliştirilmesi, özellikle iPhone uygulamaları sonrası moda oldu. 2008’de kurulan ve 2018’de Microsoft tarafından satın alınan GitHub bunun öncüsü durumunda. Ticari olarak satılan ve kaynak kodunun içi gözükmeyen yazılımların aksine, bunlar herkesin kaynak kodunun içini ve birbirine destek, katkı sunabildiği yazılımları yani “açık kaynak yazılım”ları barındırır.
2021 itibariyle GitHub’ı kullanan 73 milyon kişiden 7,5 milyonu Çinli. Dolayısıyla ABD’nin arkasından en büyük grup Çinliler. Ancak platforma olan bu bağımlılık seviyesi, özellikle 2019’da Huawei’ye karşı Amerikan yaptırımları, ülkelerin hala belirli yabancı şirketlere ve hizmetlere ne kadar güvenebileceğini gösterdiği için Çinlilerin açık kaynak hareketleri kendi ülkelerine yöneldi.
Tencent ve Alibaba gibi büyük şirketler kendi GitHub sürümlerini yayınladı ve yerleşik açık kaynak topluluğu OSChina tarafından desteklenen Gitee, yerel rekabette liderliği almaya başladı. Böylece 2020’de Çin Sanayi ve Bilgi Teknolojileri Bakanlığı, mevcut veri havuzunu bir “Çin bağımsız açık kaynak barındırma platformu”na dönüştürmek için Gitee liderliğindeki bir şirketler ve üniversiteler konsorsiyumu ile sözleşmesi imzaladı. Çinli bazı geliştiriciler de performans, maliyet ve yabancı müdaheleden korunmak diyerek Gitee’yi tercih etmeye başladılar. Gitee şimdi 8 milyondan fazla kullanıcıya sahip.
Bundan sonra neler olacağı bilinmiyor. Ama belirli dil türlerinin -küfür, pornografi ve politik açıdan hassas sözcüklerin- sansürü bir süredir konuşuluyordu. Gitee’nin geri bildirim sayfasında, projelerin belirsiz nedenlerle, –muhtemelen teknik dilin hassas bir kelimeyle karıştırılmasından dolayı– sansürlendiğine dair çok sayıda kullanıcı şikayeti var.
Gitee’nin 18 Mayıs’taki değişikliğinin hemen sonucu, platformda barındırılan kamuya açık projelerin aniden haber verilmeksizin kullanılamaz hale gelmesiydi. Kullanıcılar, bunun hizmetleri kesintiye uğrattığından ve hatta iş anlaşmalarını bozduğunu yazdılar. Kodun tekrar herkese açık hale getirilmesi için geliştiricilerin bir başvuru göndermesi ve Çin yasalarını ihlal eden veya telif haklarını ihlal eden herhangi bir şey içermediğini doğrulaması gerekiyor.
İnternetin hemen hemen tüm diğer yönleriyle birlikte, Çin sürekli kendi alternatifini oluşturmaya çalışıyor. Ancak, açık kaynak olayı farklı. Bunu yaparken bir yandan sınırlama geliyor ki, bu da açık kaynak doğasına aykırı bir durum ve Çin’deki açık kaynak teknolojilerinin gelişmesini muhtemelen engelleyecektir.
Gelişmeleri izliyoruz…
