PayPal Savaşları: eBay, Medya ve Dünya Gezegeni’nin geri kalanı ile savaşıyor. Eric M. Jackson, World Ahead Yayıncılık, Los Angeles, California, 344 sayfa, 27.95$. |
turk-internet.com Notu : Bu bir kitap incelemesidir ve yazarı William Anderson’un izniyle yayınlanmaktadır.
Sonuçta “Yeni Ekonominin”, İnternetin belirgin ticari olanakları ile Alan Greenspan’ın sorumsuz ve genişlemeci ekonomik politikalarının şatafatlı düğününden başka bir şey olmadığı anlaşıldı. Bu, Bill Clinton tarafından gelir vergilerinin yükseltilmesi ile oluşturulmuş dahiyane bir buluş değildi.
Nokta.com balonunun patlamış olması, aynı süre zarfında yaşanan bir çok gerçek başarı öyküsünün değerlerinden bir şey kaybetmiş oldukları anlamına gelmiyor.
Bunlardan biri de PayPal sisteminin çıkışıdır. Bu sistem, Internet aracılığı ile yapılabilen ödeme şekillerinin devrimsel gelişimde çok büyük rol oynadı. PayPal’ı tasarlayan kişilerin (bir fon yöneticisi olan Peter Thiel ve Ukrayna uyruklu bir mühendis olan Max Levchin) aklındaki asıl düşünce, sadece dünyanın her tarafındaki insanların birbirlerine ödeme yapmasına olanak verecek bir sistem değil, aynı zamanda hükümetlerinin neden olduğu enflasyondan da kendilerini korumalarını sağlayabilecek bir sistemdi.
1999’da Silikon Vadisi’nde başlayan bu girişimin ana konusu “Dünya Hakimiyeti” idi.
1990’lı yıllar boyunca San Francisco Liman Bölgesi’nde mantar gibi çoğalan diğer bir çok “yüksek teknoloji” firması gibi bu kuruluş da, meşhur “kısıtlama olmayan (no-collar)” iş kültürüne sahipti. Bu yeni kültür onları, diğer bir çok firma gibi medyanın göz bebeği haline getirmişti. Fakat “Yeni Ekonomi” çöktüğünde yine aynı medya hep birlikte onlara düşman kesildi.
Pets.com, Webvan.com ve etoys.com gibi başarısız olan bir çoğunun aksine PayPal tutundu, büyüdü ve sonunda da başarılı oldu. Bu kitabın yazarı, “Eski Ekonomiden” gelen bir mülteci olan Eric M. Jackson’a çok teşekkür ederim. Jackson’un kitabı bir megalomani uygulaması olmaktan çok uzak (gerçekte Jackson son zamanlarda okuduğum en alçak gönüllü yazarlardan biri) ve kendisi, PayPal’ı en ünlü hareketlerine kadar takip etmiştir: eBay’in online açık arttırma sistemini kullanan yüz binlerce insanın kullanmayı seçtiği ödeme sistemi.
Devam etmeden önce şunu belirtmek isterim ki, PayPal Savaşları sadece, okuyucuya Silikon Vadisi adlı girişimci çılgınlığın iç yüzünü açıklayan bir kitap olduğu için değerli değil, fakat aynı zamanda Jackson, PayPal’ın bir parçası olduğu büyük portreyi çok iyi anlamış. Jackson, büyümenin ve patlamanın doğasını anlıyor (Stanford Üniversitesi’nin ana programlarından birinden ekonomi alanında bir derece almış olmasına rağmen) ve bu son üzücü ekonomik hadisede Federal Hazine Sistemi’nin rolünü vurguluyor. Sadece bu bile, bu kitabı okunmaya değer kılıyor.
Ayrıca Jackson, şirket 2002 yılındaki ilk halka arz sürecini başarılı bir şekilde tamamladıktan sonra, neredeyse şirketi batıracak olan düzenleyici sistemin yırtıcı doğasını çok iyi anlıyor. Bu, bir çok nokta.com şirketinin batmasından sonra oluşan sert iklim içinde kendini belli ediyor. Bu kitapta açıkça ifade edildiği gibi eyalet ve federal seviyedeki hiçbir düzenleyici, bu hizmetin kalitesine ve “güvenliğine” hiç bir katkı sağlamadı, ki bu hizmet ödeme yapmak için internetin kullanıldığı görece güvenli ve emniyetli bir mekanizmaydı.
Yazının devamı için PayPal’ın Dehası ve Mücadelesi – 2 başlığı altına bakınız.