Bu yazının ilk 3 bölümünü Web Sitelerinin Yaratılmasında Dikkat Edilecek Hukuki Konular-1 – Web Sitelerinin İçeriğine Yönelik Hukuki Konular-2 ve Web Sitelerinin İçeriğine Yönelik Hukuki Konular-3 başlıkları altında okuyabilirsiniz.
3.Site Yönetimi :
Site yönetimi ile ilgili olarak öncelikli olarak hazırlanması gerekenler kullanım koşulları ve gizlilik ilkeleridir. Bunların içine birçok unsur girebilir. Örneğin site kullanılırken site içeriğine telif haklarını ihlal eden içerik eklemenin veya yasalarca suç sayılmış içerik eklemenin yasak olduğu; bu gibi bir durumun tespiti halinde kullanıcı bilgilerinin ilgili makamlara sunulacağının açıkça belirtilmesi gibi. Yine site içeriğinde cookie kullanıldığının kullanıcıya bildirilmesi, bunların niçin kullanıldığının ve ne kadar zaman için kullanılacağının belirtilmesi ve kullanıcının bunları kabul edip etmemesini sağlamak için gerekli teknik düzenlemenin yapılması gibi hususlar da gizlilik ilkelerine örnek olarak verilebilir. Burada önemli olan husus bu koşulların açık, yanıltıcı veya yanlış anlamlara gelebilecek şekilde yazılmaması ve kullanıcının bu koşulları kabul edip etmemesini seçebileceği bir teknik düzenlemenin yapılmasıdır. Uygulamada bu husus bu açıklamaların yer aldığı sayfanın altında “kabul ediyorum” veya “kabul etmiyorum” yazan butonların tıklanması ile sağlanmaktadır. Kanımca sadece bunların yazılması ve web sitesini kullanma halinde bu koşulların kabul edilmiş sayılacağı şeklindeki uygulama yanlıştır. Kullanıcının iradesinin ne olduğu bilinmeli ve bu irade belirtmeye ilişkin kayıtlar da her zaman güncel olarak tutulmalıdır.
Kullanım koşulları ve gizlilik ilkelerinden başka ayrı olarak incelenmesi gereken konu ise çocukların korunması ile ilgilidir. Bu konunun genel kullanım koşullarından ayrı olarak düzenlenmesi ve site içeriğinde çocukların bedensel ve zihinsel gelişimlerini olumsuz etkileyebilecek içerik varsa bunların açıkça belirtilmesi ve ebeveynlerin uyarılması gerekmektedir. Ama sadece uyarıyla yetinmek hukuk açısından eksik olacaktır. Bugün ABD ve Kanada gibi ülkelerde birçok web sitesi çocukların online korunması kapsamında ebeveynler ile “ebeveyn izin” sözleşmeleri yapmaktadırlar. Bu izin sözleşmesi de yine yukarıda belirttiğimiz şekilde yaygın deyimiyle “click-wrap” sözleşmeler şeklinde yapılmalıdır. Bu kadarının abartılı olduğunu düşünenler olabilir ama internetin sunduğu imkanlar karşısında henüz bedensel ve ruhsal olgunluğunu tamamlamamış olan çocukların suiistimallere çok açık oldukları ve bu sebeple çok kötü durumların yaşandığı göz önüne alındığında hem ebeveyn sorumluluğu hem de web sitesi sahiplerinin sorumluluğu açısından hukukun önüne gelebilecek problemlerin minimuma indirilmesi açısından bu düzenlemeler gereklidir.
Sitenin yönetiminden kimin sorumlu olacağına dair bir düzenleme de öngörülebilir. Örneğin gazetelerdekine benzer bir şekilde editör denetimi getirilebilir. Bu kişinin yetki ve sorumluluklarının da açıkça belirlenmesi gerekir. Bugün uygulamada en çok rastlanan husus ise sitenin ana yöneticisinin yanında site moderatörü denilen kişilerin siteyi denetlemeleridir. Ama neredeyse hiçbir sitede bu kişilerin yetkileri ve sorumluluklarına ilişkin veya herhangi bir yasalara aykırı husus durumunda bu kişilere başvurunun yöntemi ve prosedürüne ilişkin kurallar bulunmamaktadır. Bunların açıkça belirtilmesi ve web sitesi kullanıcılarının bunlara ulaşması sağlanmalıdır.
Eğer web sitesinde sohbet odaları, forumlar veya mesaj panoları olacaksa bunların kullanımına ilişkin kuralların da hazırlanması ve kullanıcılara sunulması gerekmektedir. Örneğin uygulamada sohbet odalarında IRCop’lar sohbet odalarında düzeni sağlamaya çalışmaktadırlar. Ama bunların hukuki statüsü yetki veya sorumlulukları belli değildir. Bu kişilerin yetki ve sorumlulukları teknik olarak belirlenmektedir. Yani kullanma hakkına sahip oldukları komutlara göre bu kişilerin yetki dereceleri belirlenmektedir. Uyguladıkları kurallar ise kullanıcılar arasında çıkarılmış bulunan ve “netiket” adı verilen kurallardır. Bunlar ise hukuki ilişkileri düzenlemekten uzaktırlar. Aralarındaki bazı kuralların örf ve adet kuralı niteliğinde olduğu kabul edilip hüküm bulunmayan hallerde uyuşmazlıkların çözümünde uygulansa bile bu kuralların genelde hukuki dayanaktan yoksun oldukları açıktır. Kanada Ontario’da bir mahkeme spam göndermenin “netiket”e aykırı olduğuna karar verip spam gönderen kişiyi para cezasına mahkum etmiştir. Ama bu kuralların hukukun ihtiyaçlarını karşılayamayacağı açıktır. Bu sebeple IRCop larının ve adı ne olursa olsun diğer denetleme pozisyonundaki kişilerin yetki ve sorumluluklarının açıkça belirtilmesi gereklidir.
Eğer site bir ortaklık anlaşması ile yönetilecekse bu durumda yukarıdan beri belirttiğimiz tüm sözleşmeler ve dikkate alınması gereken husular bu ortaklık ilişkisinde de dikkate alınmak gerekecektir. Burada dikkat edilmesi gereken çok önemli bir nokta ise bu ortaklığın rekabet hukuku kurallarını dolanmak için bir araç olarak kullanılmamasıdır.Örneğin piyasadaki rakipler fiyatları yükseltmek için yapacakları bilgi anlaşmalarını gizlemek için web sitesini paravan olarak kullanabilirler. Bu yüzden bu tür ortaklıkların kurulmak istenmesi durumunda hem bu ortaklığa katılacak kişilerin hem de bu kişilerin yasal danışmanlarının bu ortaklığın rekabet hukuku kurallarını ihlal edip etmeyeceğini çok dikkatli şekilde analiz etmeleri gerekecektir.
Ele alınması gereken son bir husus ise sigorta hukuku ile ilgilidir. Web sitesi sahibi birçok alanda risk altındadır. Bunlara örnek olarak telif hakkı ihlalleri, kullanıcının sistemine web sitesinden virüs bulaşması, kişisel bilgilerin üçüncü şahıslarca ele geçirilmesi, hizmetin sunulamaması, kişilik haklarına saldırı gibi sebeplerden dolayı web sitesi sahipleri sigorta güvencesine gereksinim duyabilirler. Bu sebeple web sitesi sahibi tüm bu risklere karşı, sitesinin tüm özelliklerini de dikkate alarak bir internet sorumluluk sigortası yaptırabilir. Bu sayede karşı karşıya kalabileceği risklerin maddi yüklerinden bir ölçüde kendini koruyabilir.
SONUÇ :
Bu yazdıklarımız web sitelerinin yaratılması sürecinde web sitesi sahibinin dikkat etmesi gereken ana noktalardır. Bu noktalara web sitesinin fonksiyonuna, tarafların iradesine göre her zaman yenileri eklenebilir. Biz sadece genel bir çerçeve vermeye çalıştık. Gerçekten de internete ilişkin spesifik yasaların olmaması web sitesi sahiplerini bütünüyle hukuk dışında bırakmayacaktır. Sonuçta internet üzerinden gerçekleştirilen birçok işlem ve eylem sanal olmaktan çıkıp gerçek hayata uygulanmaktadır. Amatör heveslerle web sitesi işletenler olduğu gibi çok büyük miktarlarda sermaye yatırarak web sitesi işletenler de vardır. Bunların riskleri ve sorumlulukları eşit derecede olmasa bu durum hukuk kurallarının onlara uygulanmasında bir farklılığa yol açmayacaktır. Bu sebeple web sitesi sahipleri attıkları her adımda teknik danışmanları kadar yasal danışmanlarının da fikirlerini almalıdırılar. Yapılacak bir hata, atlanacak bir nokta birçok maddi ve manevi kayba yol açabilir. Bu yüzden henüz problemler ortaya çıkmadan ihtiyaçlar ve öngörüler doğrultusunda gerekli hazırlıklar yapılmalıdır.
Kaynaklar:
- 1.Özdilek Ali Osman, İnternet ve Hukuk, Papatya Yayıncılık 2002
2.Kubilay Huriye, İnternet Sorumluluk Sigortası
3.Sevinç Eser, Dijital Ürün ve Hizmetlerin Vergilendirilmesi