İnternete bağlı dünyada, hiçbir cihaz yarı iletkenler olmadan çalışamaz. Mikroçipler temel malzemedir. Örneğin; dünyanın dört bir yanındaki otomobil üreticileri, günümüz araçlarında gelişmiş sistemleri çalıştırmak için gerekli kritik yongaların bulunmaması nedeniyle üretimi kısmak zorunda kaldılar. Otomobil üreticilerinin, son derece önemli yarı iletken yongaların yetersizliği nedeniyle bu yıl milyarlarca dolar kazanç kaybetmesi bekleniyor.
Tabii ki çip sıkıntısı çeken sadece otomobil endüstrisi değil. Cep telefonu, bilgisayar, IoT ve diğer tüm “akıllı” diye adlandırdığımız, internete bağlı alanlarda benzer sıkıntılar mevcut.
Yarı iletken pazarındaki endişe ve sıkıntılar artan düzeyde tartışılırken, bu konuya dair yatırımlar her yerde konuşuluyor. Bunlardan birisi de, BT ve mikroelektronik üreticilerinden oluşan büyüyen bir kümelenmeye ev sahipliği yapan Dresden şehri [1].
Dresden 10 Yıl Kadar Önce Yeniden Doğdu
Dresden Almanya’nın doğusunda Saksonya Eyaletinin başkenti. Bugün 500 bin nüfusu olan şehir, II.Dünya Savaşının en korkunç hava saldırılarından birisi ile hatırlanır. Almanların savaş sonrasında Dresden’in askeri bir önemi olmadığı iddialarına rağmen, burası aslında Üçüncü Reich’ın Doğu’ya yönelik savaş çabaları için önemli bir demiryolu merkeziydi. Silah üretimi yapan fabrikalar da vardı.
Ancak şehir yıkıldı. Sonra uzun süre Doğu Almanya hakimiyetinde kaldı ve yıkıntıların (mesela şehrin tarihi kalesinin) restore edilmediği bir dönem yaşandı.
10 küsur yıl önceye kadar da, Dresden’i etkili bir şehir görmek mümkün değildi. ABD’li bilgisayar işlemcisi üreticisi AMD, 1990’ların sonlarında Dresden şehrinde bir fabrika inşa ederken, eğitim için yaklaşık 200 yerel mühendisi Teksas’taki tesisine gönderdi. Bugün şehir başlı başına bir mühendislik merkezi durumunda [2].
Bu 1945’te Müttefik bombaları tarafından patlatılan şehrin yeniden doğuşu olarak nitelendiriyor. Eskinin sanayi şehrinin, küresel bir elektronik merkezi olarak yeniden konumlanması, uluslararası bir çok teknoloji firmasını da cezbetmiş durumda.
Şimdi sektörün 3.büyük çip üreticisi GlobalFoundries, temiz odalarını genişletmek için Dresden’de 400 milyon € yatırım yapmayı planlıyor [3]. ABD merkezli şirketin başkanı Manfred Horstmann’a göre şirket yılda 400.000 panel üretiyor ve bunu ikiye katlamayı planlıyor. Hortsman şöyle diyor :
“Mikroçip sıkıntısı bizim elimizde. Salgın dijitalleşmenin ve ileri teknolojik yeniliklerin gerekliliğini ve aynı zamanda zayıflıklarını gösterdi. Normalde on yıl sürecek olan dönüşüm, bir yıl içinde gerçekleşti.”
Dresden’de yatırım yapmak isteyen bir firma da Infineon. Siemens’in eski yan kuruluşu olan Infineon’a ait dev fabrikalar, arabalarda, akıllı telefonlar gibi tüketici ürünlerinde veya pasaportlar veya güç dönüştürme cihazları gibi daha özel alanlarda kullanılabilecek çipler üretiliyor. Mevcut üretim kapasitesini önümüzdeki beş yıl içinde 1,1 milyar euro genişletilecek.
Sektör oyuncuları, Infineon’un, 2008 ekonomik kriz döneminde sıkıntıya düştüğü sırada şehirden çekilmeyi düşündüğünü, ancak eyaletten aldığı teşvik paketinin çok cazip olması ile kaldığını belirtiyorlar.
Bir başka yatırım da Bosch’dan. Dresden’in kuzeyinde, yeni Bosch yarı iletken fabrikası resmi olarak haziran ayında açılacak. Bosch, şirketin 130 yıllık tarihindeki en büyük tek yatırım olarak Dresden tesisine yaklaşık bir milyar euro yatırım yaptı
Eyalet Yatırımları destekliyor ve Endüstri Kendi İçinde İş birliği Yapıyor
“Silikon Saksonya”[4], Avrupa’nın mikroelektronik için en önemli üretim merkezlerinden birisi haline geldi [5]. Bölgede 2.300 şirket, 65.000’den fazla çalışanı ile bu sektörde faaliyet gösteriyor. Doğu Almanya döneminin “ters-mühendislikte” tecrübeli bölgesinin canlanmasında, eyalet ve federal düzeydeki yatırımlar da kritik rol oynadı.
Rakip yonga satıcıları arasındaki işbirliğinin de bölgenin başarısı için kritik öneme sahip olduğu not ediliyor. 2002 yılında AMD, Infineon ve DuPont ortaklaşa bir Gelişmiş Maske Teknoloji Merkezi (AMTC) kurdu[5][6]. Japon Toppan, 2004 yılında ABD şirketini satın aldıktan sonra DuPont’un ortaklıktaki yerini aldı. AMTC, hem kuru hem de daldırma 193 nm prosesleri ve aşırı UV dahil olmak üzere gelişmiş litografik nesiller için optik foto maskeler için hem Ar-Ge hem de pilot üretim sitesidir.
Özetle, Dresden çip endüstrisinde güçlenen bir konuma sahip ve ilerliyor. Bize düşen ders ise : demek ki strateji kurunca, eğitimler ve devlet teşvikleri doğru yönlendirilince ve çalışınca oluyor.
[1] Chip-Nachfrage befeuert Ausbaupläne im «Silicon Saxony»
[2] Chip industry finds rebirth in ‘Silicon Saxony’
[3] GlobalFoundries Offers Ambitious Tech Plans, While Eying an IPO
[4] Silicon Saxony
[5] Advanced Mask Technology Center (AMTC)
[6] AMTC = Mikroelektronik için foto maskeler