Yazının önceki bölümlerini
- Kamu Yönetimi ve Hukuk Ekseninde e-Noterlik-1
- Kamu Yönetimi ve Hukuk Ekseninde e-Noterlik-2
- Kamu Yönetimi ve Hukuk Ekseninde e-Noterlik-3
- Kamu Yönetimi ve Hukuk Ekseninde e-Noterlik-4
- Kamu Yönetimi ve Hukuk Ekseninde e-Noterlik-5
- Kamu Yönetimi ve Hukuk Ekseninde e-Noterlik-6
başlıkları altında okuyabilirsiniz.
Sonuç
Notere duyulan temel gereksinimlerin başında işlem güvenliğinin sağlama alınması gelmektedir. Mevcut hukuksal durum açısından var olan bu durum elektronik noterlik işlemleri açısından da kuşkusuz ortadan kalkmayacak, hatta kimi haklı itirazlarda belirtildiği gibi çok daha yoğun güvenlik sorunları ile karşılaşılabilecektir.
Elektronik noterliğin hukuksal güvenliği tehdit edeceği kuşkusuyla olaylara yaklaşıldığında iki tür çıkar alanını birbirinden ayırarak konuya yaklaşmak yararlı olacaktır. Buna göre kamu yararının ön planda olduğu alan açısından konuya daha da kuşkuyla yaklaşarak; örneğin taşınmazlar üzerindeki ayni hak intikalini ya da sınırlanmasına yol açacak işlemler, vasiyetname düzenlenmesi gibi işlemlerin bu kapsamın dışında tutulması, buna karşılık özel yararların ön planda olduğu alanlarda taraf iradelerine öncelik tanıyarak bu tür işlemlere hukuksal geçerlik tanınması yoluna gidilebilir[38]. Bu anlamda e-noterliğin sağladığı kolaylık ile hak ve işlem güvenliği arasındaki dengenin gözetilmesi, bu hassas terazi ile yapılacak seçimin bireylerin iradesine bağlanması gerçekleştirilmiş olacaktır. Bu günkü koşullar ve kurallar çerçevesinde varolan hukuksal durumun, gelecekte gerçekleşmesi beklenen teknoloji ağırlıklı sisteme hazırlanması, yumuşak bir geçişin varlığını da zorunlu kılmaktadır. Bu çerçevede E-noterlik görevine benzer işlev yerine getiren özel şirketlerin ön plana çıkarılması söz konusu olabilir. Bu şirketlerin tanıklığı konusunda ticari ilişkilerde delil sözleşmesi yapılabilir. Tanıklığına duyulan güven, ikna edicilik, şirketin kurduğu sayısal (dijital) sistemle ölçümlenebilir. Bu uygulamalar, öncelikle ticari hayatta yaygınlaşırsa ; e- noterlik konusunda bir sosyal muvafakatten söz edilebilir. Bunların yanı sıra e-noterliğin işlem güvenliği ve gizliliğin sağlanması açısından değerlendirilmesi yeni yaklaşımlar, noterin sorumluluğunun kapsamının genişletilerek mesleki sorumluluk sigortası yoluyla sınırlandırılması, aynı bakış açısından olarak da sorumluluğun objektifleştirilmesinden söz edilmektedir.
E-noterliğin özellikle onaylama faaliyetleri açısından ön plana çıkacağı kabul edilmekle birlikte, noterlerin yapısında bulunan geleneksel niteliklerden olan hukuksal danışmanlık yapma işlevini de yerine getireceği düşünülmektedir. E-noterliğin hayata geçirilmesi açısından diğer devlet kurumları ile eşgüdümü de önemli bir alan oluşturmaktadır.
Elektronikleşmenin, işlemlere olan yansımasının yanı sıra, noterlerin iç denetiminin sağlanması açısından da önemli katkıları olacağı belirtilmektedir.
Kurumların web sayfalarını oluşturmaları, hizmetlerden yararlanacak yurttaşlar için bilgi ve form sayfalarının açılması, kurumsal işlemlerin elektronik ortama taşınması, kurumların bilgisayar ağıyla bağlanarak veri paylaşımına girmeleri aşamalarının tamamlanması gerekir[39]. Bugün için kamu örgütlerinde bilgi teknolojileri uygulamalarının örgütsel dönüşümü sağlayamadığı söylenebilir[40]. Değişimin bilgi toplumuna geçişte genel bir yeniden düzenleme sürecinde bir aşama olarak görülmesi gerekmektedir. Kapsamlı ve uzun dönemli çalışmalarla, kültürel dönüşümü de gözeten eğitim programları, yönetsel kalite ve etkililiğe ulaşmayı sağlayabilir. Kamu yönetiminin planlama öngörüsü ve eşgüdümün gelişmesi, bilgi teknolojileri araçlarının yerinde kullanımı ve “tam yarar” sağlanmasını gerçekleştirebilir. Doğru teknolojilerin seçiminde “bilgi karmaşasını” aşmak ön koşullardandır. Kurumların gereksinimlerini belirlemeleri, kamusal yarar beklentilerini karşılayacak modelleri oluşturmaları gerekmektedir.
Kamu yönetiminde bilgi teknolojileri aracılığıyla; 1. Kimlik kartı Malezya örneğindeki gibi çoklu uygulamalı bir kart olabilir, 2. Pasaport uygulaması Uzakdoğu ve Hollanda’daki testlerde olduğu gibi parmak izi benzeri özel bilgileri merkez veri-tabanından sorgulayıp güvenli kişilere hızlı geçiş sunabilir, 3. Elektronik para merkez bankasınca üretilip günlük kullanım için banka kartlarına yüklenip elektronik cüzdan oluşturulabilir, 4. Elektronik imza kartlarda güvenlice taşınırsa bürokratik işlemler sadeleşebilir, 5. Sağlık kartı bilgileri de Almanya örneğindeki gibi bir kartta toplanıp merkezi kayıt-tanıma-denetim sağlanabilir, 6. Kütüphane kartı, toplu taşıma biletli kartı, trafik bilgi kartı, taşıt tanıtma gibi farklı veriler de sözü edilen kartta derlenebilir.[41]
Ülkemizde akıllı kartların özel kesimde görece artan kullanımı, kamu yönetiminin yavaş ilerlediği izlenimi verebilir. Avrupa Birliği bilgi teknolojileri uyum sürecinde, teknolojik altyapının önemi ortaya çıkmaktadır.[42] Ancak, maliyet analizleri, ‘ihtiyatlı olmak açısından’ teknolojik kaygılar, uygulamaya geçişin gereklilikleri, kamusal alanda kullanım, teknolojiyle ilgili yasal düzenlemelere gereksinim duyulması konuları araştırmalar gerektirmektedir[43]. Bilgi teknolojileri yanı sıra insan kaynağına da yatırım gerekmektedir.
Yazının dipnotlarının ve referanslarının verildiği son bölümünü Kamu Yönetimi ve Hukuk Ekseninde e-Noterlik-8 başlığı altında okuyabilirsiniz.
turk-internet.com’un Notu : Bu yazının turk-internet.com’da yayınlanmasında katkılarından ötürü, Türkiye Noterler Birliği Yönetim Kurulu üyesi ve Mersin 3. Noteri sayın Orhan Turan’a teşekkür ederiz.
Yazıyı hazırlayan ekip
————————-
Doç.Dr.Çağlar Özel
Öğr.Gör.Dr.M.Kemal Öktem
Arş.Gör.Gökçeçiçek Tatlarlı
Hacettepe Üniversitesi
İktisadi ve Ticari Bilimler Fakültesi
Kamu Yönetimi