Yazının önceki bölümlerini
- Kamu Yönetimi ve Hukuk Ekseninde e-Noterlik-1
- Kamu Yönetimi ve Hukuk Ekseninde e-Noterlik-2
- Kamu Yönetimi ve Hukuk Ekseninde e-Noterlik-3
- Kamu Yönetimi ve Hukuk Ekseninde e-Noterlik-4
- Kamu Yönetimi ve Hukuk Ekseninde e-Noterlik-5
- Kamu Yönetimi ve Hukuk Ekseninde e-Noterlik-6
- Kamu Yönetimi ve Hukuk Ekseninde e-Noterlik-7
başlıkları altında okuyabilirsiniz.
BİBLİYOGRAFYA
Altınok, Ramazan: Kaliteli Hizmet Sunumunun Bir Aracı Olarak E-Devlet: Yönetici ve Vatandaş Algılaması Üzerine Bir Araştırma, Kamu Yönetiminde Kalite 3. Ulusal Kongresi, TODAİE, Ankara 2003
Ardıyok, Şahin: Türk Telekomünikasyon A.Ş’nin Özelleştirilmesi: Sektörde Doğum Sancıları, Rekabet Dergisi, S.5, 2001.
Arıkan, Saadet A.; “Elektronik Ticaret , Hukuk ve Noterler”: Noterlik Hukuku Sempozyumu VII, Elektronik Gelişmler ve Hukuk , Ankara 2001
Bell, D.: The Coming of Post-Industrial Society, Basic Books, Newyork 1973.
Benmayor, Gila: Hürriyet, 7.3.2003
Bensghir, T. Kaya – Leblebici, D.Nadi: Teknolojik Gelişmenin Örgütler ve Örgütsel Değişim Üzerindeki Yansımaları, Amme İdaresi Dergisi. 34, 2, Haziran 2001
Besterfıeld,Dale: H. Total Quality Management, 2.B, New Jersey Prentice-Hall 1999, s.37, dn.9
“Bilgi Toplumuna Doğru” Taslak Raporu, Bilişim Şurası, 10-12 Mayıs 2002, Ankara, (kıs.: Bilişim Şurası)
Bozkurt, Aslıhan, TNB Emin Ellerde, IT Business, Eylül 2000
BT (Bilişim Vizyoneri), Haziran 2003 S,14
Cohen, Jean Claude-Pons, Martine: Kamu Yönetiminde Ofis Teknolojisi Üzerine, (çev. M. Kemal Öktem), Amme İdaresi Dergisi, C.22, S.2, Haziran 1989’dan ayrı bası,
Consumers in the Online Marketplace: The OECD Guidelines Three Years Later: http://www.olis.oecd.org/olis/2002doc.nsf/LinkTo/dsti-cp(2002)4-final 19.3.2003.
Corvey, R. Stephen: Tht 7 Habits of Highly Effective People, Newyork 1989 (Besterfıeld,Dale: H. Total Quality Management, 2.B, New Jersey Prentice-Hall 1999, s.37, dn.9 )
Donnelly, James H.: Fundemantals of Management, McGraw-Hill 1998
Emre, Cahit: Cultural Values, Morality and Public Administration in Turkey, Yönetim Bilimi Yaziları, Ankara 2003.
Güneş, İsmail: Elektronik Ticaretin Vergilendirilmesinin Uluslararası Boyutu, 8. İnternet Konferansı,
Klein, Sturt M./Ritti, R. Richard, Understanding Organisational Behavior, Kent Publishing Company, Boston 1980 için bkz. Kaya/Bensghir/ Leblebici, Teknolojik Gelişmenin Örgütler ve Örgütsel Değişim Üzerindeki Yansımaları,
Konuralp, Haluk: İspat Hukukunun Zorlanan sınırları, Ankara 1999
Leblebici, Doğan N.-Öktem, M.Kemal-Aydın, Mehmet D.: Türkiye’de Kamu Kesiminde Bilgi Teknolojileri Uygulamaları ve E-Bürokrasi: Örgütsel Dönüşüm Üzerindeki Etkiler, Kamu Yönetiminde Kalite 3. Ulusal Kongresi, TODAİE, Ankara 2003
Micoli, Mario, Teknolojik Açıdan Elektronik Ticaret (çev. Nadi Günal), Noterlik Hukuku Sempozyumu:VII, Elektronikteki Gelişmeler ve Hukuk, Ankara 2001
Özçay, Tayfun: Akıllı Kartların E-devlet Uygulamaları, BT Vizyon, S.14 Haziran 2003
Privacy Online: Policy and Practical Guidance: http://www.olis.oecd.org/olis/2002doc.nsf/LinkTo/dsti-iccp-reg(2002)3-final 19.3.2003.
Richard, Scott: Organizations: Rational, Natural and Open Systems, Prentice-Hall International Editions, 2.b, New Jersey 1987
Sayles L.R.- Strauss G., Human Behavior in Organizations, Englewood Cliffs, NJ, Prentice Hall 1966 (Donnelly, James H.: Fundemantals of Management, McGraw-Hill 1998, s.316 bkz. Source
Suleıman, N.Ezra: State Structures and Clientelism: The French State Versus the ‘Notaires’, British Journal of Political. Science, 17, 1987
Thun, David, S., The Law of Electronic Signatures: Finding a Balance, The Scriwiner, Vol. 8.No., 3, September 1999
Turan, Orhan: Noterlik İşlemleri ve Elektronik, Noterlik Hukuku Sempozyumu : VII, Elektronikteki Gelişmeler ve Hukuk, Ankara 2001
Ülkü, Selim: E-devlet ve Akıllı Kart Uygulamaları, BT Vizyon, S.14 Haziran 2003
——————————————————————————–
*Bu yazının oluşumunda değerli katkılarını esirgemeyen, Türkiye Noterler Birliği Yönetim Kurulu üyesi ve Mersin 3. Noteri sayın Orhan Turan; TNB Bilgi İşlem Müdürü Mustafa Afyonluoğlu’na en içten teşekkürlerimizi sunuyoruz.
[1] Bu konuda bkz. Bell, D.: The Coming of Post-Industrial Society, Basic Books, Newyork 1973.
[2] İnternetin 50 milyon kişi arasında yaygınlaşma süresi 4 yıl iken bu süre diğer haberleşme araçlarından telefon için 74 yıl; radyoda 38 yıl; bilgisayarda 16 yıl ve televizyon açısından ise 13 yıl olarak gerçekleşmiştir. (Bkz. Mann, L. /Eckert , E /Knight, C. Sarah, Electronic Commerce, Jully 2000 Washington, s. 13’den nakleden:Arıkan, Ayşe: Elektronik Ticaret, Hukuk ve Noterler, Noterlik Hukuku Sempozyumu VII, Elektronikteki Gelişmeler ve Hukuk, Ankara 2001, s. 13. )
[3] ETKK (Elektronik Ticaret Koordinasyon Kurulu) raporuna göre 2000 yılında hacminin 300 milyar dolara ulaşacağı tahmin edilen elektronik ticaretten beklenenler, bilgi ve iletişim teknolojileri aracılığı ile, küreselleşme, rekabet üstünlüğü, uluslararası ticaretten daha çok pay ve sürdürülebilir sosyal ve ekonomik kalkınmaya katkı olarak özetlenmektedir. ABD’deki elektronik ticaretin geleceğine ilişkin tahminlere göre, 2007 yılında tüketicilerin %26’sı alışverişlerini elektronik ortamda gerçekleştirecektir. Buna ilave olarak önümüzdeki 10 yıllık dönemde internete dayalı elektronik ticaretin piyasa payının %2’den %50’ye yükseleceği tahmin edilmektedir. World Trade Organization, Electronic Commerce and The Role of The WTO;US 1998;p.25 (Güneş, İsmail: Elektronik Ticaretin Vergilendirilmesinin Uluslararası Boyutu, 8. İnternet Konferansı,
[4] Elektronik ticaret “ …metin, ses, görsel görüntüler (visual images) ve benzerlerini içeren dijital verilerin işlenmesi ve iletişimine (prossessing and transmission) dayalı olan ve açık şebekeler (açık ağ, open network) (örneğin internet) ya da açık bir şebekeye ağ geçidi (gateway) bulunan kapalı şebekeler (closed networks) (örneğin AOL veya Minitel gibi) üzerinden yürütülen, bireylere veya kuruluşlara ilişkin ticari işlemler (commercialtransactions) anlaşılmaktadır. (Karş. OECD Policy Brief, No. 1, 1997, s.2.) (Özsunay,Ergun: Uluslararası Çalışmaların ve Bazı Ulusal Düzenlemelerin Işığında Elektronik Ticaret ve E- Sözleşmelerin Temel Sorunları, Uluslararası İnternet ve Hukuk Sempozyumu, İzmir 2001, s. 121’den naklen). Bu konuda ayrıca bkz. Kocaman, Arif: Elektronik Ticaretin Türk Hukuku Açsından İncelenmesi ve Öneriler, Elektronik Ticaret , Rekabet Hukuku ve Tüketicinin Korunması Hukuku Semineri, Ankara 2001, s. 102-116; Güneş, Elektronik Ticaretin Vergilendirilmesi,
[5] Bu konuda bkz. Türkiye İnternetinin ve İnternet Kurulunun Kısa Tarihi, 05.07.2001, Derleyen Akgül, Mustafa,
[6] Suleıman, N.Ezra: State Structures and Clientelism: The French State Versus the ‘Notaires’, British Journal of Political Science, 17, 1987, s.259-262.
[7] Türkiye, “buluş” ya da “yaratıcılık” konusunda, dünya standartlarının gerisindedir. Kaynak ayrılması, altyapı gelişimi, dünyadaki bilgi teknolojilerinin gelişimin izlenmesi gereksinimi duyulmaktadır. Ancak, kamu yönetiminin henüz elektronik ortama “soğuk” baktığı da, Türkiye Bilişim Vakfı görüşü olarak saptanmaktadır. E-devlet projesi, siyasal öncelikler arasında değil gibidir. Öte yandan, büyük özel şirketlerin teknolojilerle oldukça verimlilik ve tasarruf sağladığı bildirilmektedir. Bu bağlamda, sanat ve sinema dahil birçok alanda fikri haklar yaratabilecek “microsoft” gibi bir örgütlenmenin Türkiye’den de çıkabileceği düşünülmektedir. Yeter ki bu doğrultuda gerekenler yapılabilsin. Türkiye, “buluş” ya da “yaratıcılık” konusunda, dünya standartlarının gerisindedir. Kaynak ayrılması, altyapı gelişimi, dünyadaki bilgi teknolojilerinin gelişimin izlenmesi gereksinimi duyulmaktadır. Ancak, kamu yönetiminin henüz elektronik ortama “soğuk” baktığı da, Türkiye Bilişim Vakfı görüşü olarak saptanmaktadır. E-devlet projesi, siyasal öncelikler arasında değil gibidir. Öte yandan, büyük özel şirketlerin teknolojilerle oldukça verimlilik ve tasarruf sağladığı bildirilmektedir. Bu bağlamda, sanat ve sinema dahil birçok alanda fikri haklar yaratabilecek “microsoft” gibi bir örgütlenme Türkiye’den de çıkabilir. Yeter ki bu doğrultuda gerekenler yapılabilsin. (Benmayor, Gila: Hürriyet, 7.3.2003).
[8] Kamu Yönetiminde ofis terknolojisinmin kullanımı/kapsamı iki tür aracı içerdiği söylenebilir: 1)Ofis yazılımlarıyla bireysel verimliliği güçlendiren kişisel bilgisayar kullanımına dayalı bireysel çalışma düzeni 2) Kurum içi ve kurumlar arası ilişkilerde bağlantı kurulması ve /veya belge iletiminde iletişim verimliliğini artıran bigi teknolojilerinin kullanımı. Bu araçların beklenen ve hedeflenen sonuçları doğurması, insan unsurunun dikkate alınması ve değişimlere hazırlanmasıyla mümkün hale gelecektir. (Cohen, Jean Claude-Pons, Martine: Kamu Yönetiminde Ofis Teknolojisi Üzerine, (çev. M. Kemal Öktem), Amme İdaresi Dergisi, C.22, S.2, Haziran 1989’dan ayrı bası, s.77,87,88)
[9] Bensghir, T. Kaya – Leblebici, D.Nadi: Teknolojik Gelişmenin Örgütler ve Örgütsel Değişim Üzerindeki Yansımaları, Amme İdaresi Dergisi. 34, 2, Haziran 2001, s.19-37.
[10] 1. İnsanın rasyonel olduğu ve çıkarlarını bildiği varsayımıyla, değişim gereksinimi bilgilerini alan insanın değişimi kabul edeceğini bekleyen “Görgül-ussal” model, 2. Psikolojik ve teknik açıdan değişime hazırlanması gereken insanların, bu yönde eğitilmesi üzerinde duran “Normatif-eğitimci” model, 3. Hiyerarşi gücüyle zorlanarak, değişim sağlanmaya çalışılan “Baskıcı” model. (Klein, Sturt M./Ritti, R. Richard, Understanding Organisational Behavior, Kent Publishing Company, Boston 1980 için bkz. Kaya/Bensghir/ Leblebici, Teknolojik Gelişmenin Örgütler ve Örgütsel Değişim Üzerindeki Yansımaları, s. 22). Uygun teknolojinin seçimi, kullanımı, çalışanların teknolojiye uyumu “sosyo-teknik” bir inceleme gerektirebilir. (Kaya/Bensghir/Leblebici Teknolojik Gelişmenin Örgütler ve Örgütsel Değişim Üzerindeki Yansımaları, s. 29)
[11] Scott, Richard: Organizations: Rational, Natural and Open Systems, Prentice-Hall International Editions, 2.b, New Jersey 1987, s.20-23.
[12]Sayles L.R.- Strauss G., Human Behavior in Organizations, Englewood Cliffs, NJ, Prentice Hall 1966 (Donnelly, James H.: Fundemantals of Management, McGraw-Hill 1998, s.316 bkz. Source).
[13] Corvey, R. Stephen: Tht 7 Habits of Highly Effective People, Newyork 1989 (Besterfıeld,Dale: H. Total Quality Management, 2.B, New Jersey Prentice-Hall 1999, s.37, dn.9 ).
[14] “Türkiye Noterler Birliği’nde üç yıl önce başlayan teknolojik dönüşüm sonucu, 1231 Noterin yüzde 80’i bilgisayar, windows yazılımı ve internet altyapısına kavuşmuş durumda… İnternet sistemleri kurulurken başlangıçta intranet ayağında 1 olan sunucu sayısı şu an 2, internet ayağında ise 9. Hizmet ve güvenlik açısından bilinçli adımlarla projelendirmeler yapan Birlik, … noterlerin tamamıyla birebir bağlantıyı hedefliyor. İlk sisteme geçildiğinde 1231 Noterden 50 Noterin windows ortamında yazılımı ve yaklaşık 10 tanesinde internet var iken, geçen yıl bu sayı 150’ye (30-40’ı internet kullanıcısı) bu yıl da 800’e (530’u internet kullanıcısı) yükseldi. 800 Noter … yeni projeler için birlikten destek alıyor. Birliğin gündeminde iki önemli proje bulunuyor. Birincisi, iç bünyesinde en kısa sürede kağıtsız ve digital bilgi alış-verişini sağlayacak bir ortam oluşturacak… Birlik, … digital anahtarı .. noterlerin de kullanması için birtakım çalışmalar yapıyor… Noterlerin her ay periyodik olarak Birliğe gönderdikleri bilgilerin tamamının gerekli anahtarlar kullanılarak internet üzerinden merkeze iletilmesi hedefleniyor. Böylece hem posta masrafı, hem vakit kaybı hem de bilgilerin merkezden yeniden girilmesinin önlenmesi nedeniyle iş gücünden tasarruf sağlanacak… Kullanıcı digital anahtarı sisteme takar takmaz programlar artık onları tanıyor ve ihtiyaç duyulan her işlem şeffaf olarak yapılabiliyor…” (Bozkurt, Aslıhan, TNB Emin Ellerde, IT Business, Eylül 2000, s. 11’ den naklen).
[15] BT Vizyon (Bilişim Vizyoneri), Haziran 2003, S.14, s.33.
[16] Karş. Suleiman, State Structures and Clientelism: The French State Versus the ‘Notaires’, s. 267-268.
[17] Konuralp, Haluk: İspat Hukukunun Zorlanan sınırları, Ankara 1999,s.1.
[18] Noterlik mesleğinin tanımı ve tarihçesi ile noterlik işlemleri, özellikle elektronik noterlik işlemleri hakkında bkz. Turan, Orhan: Noterlik İşlemleri ve Elektronik, Noterlik Hukuku Sempozyumu : VII, Elektronikteki Gelişmeler ve Hukuk, Ankara 2001, s. 188 vd.
[19] Ülkemizdekine benzer yapıdaki Fransadaki noterlik mesleği , ‘iyi örgütlü bir çıkar grubu’ olarak da görülmektedir. ‘Hem bir kamu, hem de bir özel grup olmanın belirsiz statüsünü taşımanın ayrı avantajına sahip’ olabilmektedir. Adalet Bakanlığı aracılığıyla, kamu idaresiyle resmi bir bağ bulunmakta, bu bakanlık hukuk mesleklerinin tümünde, yönetsel düzenleme yetkisini de kullanmaktadır (Suleiman, State Structures and Clientelism: The French State Versus the ‘Notaires’, s. 265).
[20] Bazı toplumlarda, ABD’deki gibi, noterlik işlevleri ‘gönüllü bir temelde’, bir avukat tarafından yerine getirilirken; İngiltere gibi ülkelerde, hukuk mesleği (solicitors), mülk alımı gibi belirli işlevlerde, tekel sürdürebilmektedir. Belçika, Latin Amerika, İtalya, İspanya gibi ülkelerde ise, noterler, devlet destekli bir sınavla mesleğe alınmaktadır. Bu yönüyle de, ‘serbest meslek erbabı’ olmaktan daha çok, ‘devlet memuruna’ benzemektedirler. Fransa’da noterler de (Alsace ve Lorraine hariç), hem yöresel hem işlevsel olarak devletin verdiği tekelin özgün biçiminden, en üst derecede devlet korumasından, ve de ücret tarifesi belirlenmesi dışında, ticari bir işletme olarak işlem yapmaktan en geniş ölçüde yararlanmaktadır. Bu olağandışı statünün korunması, kamu yönetimiyle karmaşık bir ilişkinin varlığını göstermektedir, ayrıca, noterler, ‘kamu düzeni ve istikrardan yana’ olagelmişlerdir (Suleiman, State Structures and Clientelism: The French State Versus the ‘Notaires’, s. 264).
[21] Bkz. Arıkan, Elektronik Ticaret , Hukuk ve Noterler, s. 43.
[22] Bu gün için belirtilen bu yargı çoğu kişi açısından hemen kabul edilebilir bir olgu biçiminde görülebilir. Ancak gelişen ve değişen teknolojinin çok yakın zamanda dahi neler getirebileceğinin şimdiden tahmin edilmesinin zorluğu da gözden ırak tutulmamalıdır.
[23] Bkz. Arıkan, Elektronik Ticaret ve Hukuk ve Noterler, s. 44; “Bilgi Toplumuna Doğru” Taslak Raporu, Bilişim Şurası, 10-12 Mayıs 2002, Ankara, (kıs.: Bilişim Şurası), s. 378, 379; Japonya Örneği için bkz. Report On The Legal Sistem of Electronic Commerce,
[24] Elektronik ortamdaki verilerin ve yapılan işlemlerin güvenliklerinin sorgulandığı bir ortamda doğaldır ki bu sözü edilen hususlar pek çok çekincelerle karşılaşacaktır. Ancak sahte vekaletname ya da başka yollarla da gerçekleşebilecek hak ihlallerinin bu gün için de sürüyor olması, güvenlik boyutunun ayrı bir husus olduğunun kabulü varsayımını gerektirmektedir.
[25] Bu konuda geniş bilgi için bkz. T.C Başbakanlık Bilişim Şurası s. 362 vd. ; Thun, David, S., The Law of electronic Signatures: Finding a Balance, The Scriwiner, Vol. 8.No., 3, September 1999.
[26] Bu tür imza “ıslak imza” olarak da nitelendirilmektedir.
[27] Elektronik imza yasasında da, daha geniş bir kavram olan elektronik imza kavramının kullanılmış olması bu açıdan yerindedir.
[28] Tüm bu hususlar hakkında bkz. Bilişim Şurası s. 363 vd
[29] Karş. Bilişim Şurası s. 360.
[30] Bkz. Bilişim Şurası, s. 369.
[31] Bkz. 15.1.2004 tarih, 5070 sayılı kanun madde 2, 8,10,13.
[32] “Güvenli elektronik imza elle atılan imza ile aynı ispat gücünü haizdir.”
[33] Burada sözü edilen adi yazılı şekle bağlı sözleşmelerdir. Kanunun 5.maddesi resmi yazılı şekle bağlı sözleşmelerin gerçekleştirilmesi bakımından güvenli elektronik imzayı kabul etmemiştir.
[34]Bkz. 15.1.2004 tarih, 5070 sayılı kanun madde 23.
[35] Noterlik Kanununun 85. maddesine göre “Tutanak, noterin ilgiliyi tanıyıp tanımadığını, tanımıyorsa ilgilinin kişiliği hakkında ne yoldan kanı sahibi olduğunu gösterir kayıtları taşır. Noter böyle bir kanıya ulaşamaz ve işlemin yapılması da istenirse, keyfiyet ve kimliğin tespiti için getirilen ispat vasıtası tutanağa yazılır.” Bu hüküm gereğince noterin ilgili kişilerin “güvenilir” sayısal kimlikleri ile karşılaşması yeterli sayılabilir. Örneğin “kimliğin tespiti için getirilen ispat vasıtası” olarak sayısal kimlik kabul edilirse bu husus noter tarafından saklanacak kısma aktarması kuralın amacına uygun olarak getirilmiş bir yorum olarak nitelendirilebilir.
[36] Bkz. Arıkan, Elektronik Ticaret , Hukuk ve Noterler, s. 44.
[37] Arıkan, Elektronik Ticaret, Hukuk ve Noterler, s. 44. Yukarıda anılan anlamda elektronik imzanın kullanılması ve bu iletişimimin onay kurumları aracılığı ile gerçekleşmesi “asimetrik anahtarlı” olarak adlandırılan kodlama sistemi aracılığıyla gerçekleşmektedir. Bu konu ve ayrıntısı için bkz. Micoli, Mario, Teknolojik Açıdan Elektronik Ticaret (çev. Nadi Günal), Noterlik Hukuku Sempozyumu:VII, Elektronikteki Gelişmeler ve Hukuk, Ankara 2001, s. 205 vd.
[38] Nitekim, 15.1.2004 tarih 5070 sayılı kanunun 5.maddesinde de benzer bir yaklaşımla, kanunların resmi şekle veya özel bir merasime tabi tuttuğu hukuki işlemler ile teminat sözleşmelerinin güvenli elektronik imza ile oluşturulamayacağını hükme bağlamıştır.
[39] Ülkü, Selim: E-devlet ve Akıllı Kart Uygulamaları, BT Vizyon, S.14 Haziran 2003, s.34.
[40] Bu konuda bkz.: Leblebici, Doğan N.-Öktem, M.Kemal-Aydın, Mehmet D.: Türkiye’de Kamu Kesiminde Bilgi Teknolojileri Uygulamaları ve E-Bürokrasi: Örgütsel Dönüşüm Üzerindeki Etkiler, Kamu Yönetiminde Kalite 3. Ulusal Kongresi, TODAİE, Ankara 2003, 510.
[41] Özçay, Tayfun: Akıllı Kartların E-devlet Uygulamaları, BT Vizyon, S.14 Haziran 2003, s.35.
[42] BT Vizyon , S.14, Haziran 2003, s.36.
[43] Bu konudaki bir araştırma sonucuna göre, hem internet kullanıcıları hem kamu görevlileri e-kamu yönetimi konusuna olumlu bakmakta ve devlet-yurttaş ilişkisinde, artan önemi takdir edilmekte; toplum, e-kamu yönetimini etkili ve verimli hizmet sunmanın önemli bir aracı olarak görmekte, kamu kurumlarının performansını arttıracağına inanmakta, vali ve il müdürleri gibi kamu üst yöneticileri e-kamu yönetiminin yararlarına inanmakta ve getireceği değişim konusunda istekli görünmekte ancak, toplum internetin güvenliği konusunda endişeler taşımaktadır (Altınok, Ramazan: Kaliteli Hizmet Sunumunun Bir Aracı Olarak E-Devlet: Yönetici ve Vatandaş Algılaması Üzerine Bir Araştırma, Kamu Yönetiminde Kalite 3. Ulusal Kongresi, TODAİE, Ankara 2003, s. 527 vd.).