İnternet girişimlerinin arttığı günümüzde “Risk Sermayesi” önem kazandı. Çünkü bugün pek çok girişim, gençler tarafından yapılıyor ve bu gençlerin geçmişine bakıldığında, bir referans noktası gözükmüyor. Bu nedenle de kredi bulmakta zorlanıyorlar. Bu tür işlere ancak “yapılabileceğine inanan” ve “risk alan” yatırımcılar para sağlıyor. Peki risk sermayesi nedir? Gelin detaylı bakalım;
Risk Sermayesi Nedir?
- Profesyoneller tarafından oluşturulan bir fon dur.
- Genç, dinamik, hızlı büyüme ve yüksek karlılık potansiyeli olan projelere yatırım yapar.
- Şirketlerin başlangıç sermayeleri için iyi bir kaynaktır.
- Finans sektöründe, belirli amaçlar için kullanımı öngörülen ve bu amaçlar için oluşturulan bir finansal araçtır.
- Yatırım fonlarından biridir.
Kimler Bu Fonu Oluşturur?
- Şahıslar,
- Şirketler,
- Bankalar,
- Sigorta şirketleri,
- Emeklilik fonları,
- Sosyal güvenlik fonları, vs
Fon oluşturulmasında, ABD de bireysel, Avrupa da ise kurumsal yatırımcıların ağırlığını görüyoruz.
Risk Sermayesi Genellikle; yeni ve yüksek büyüme ve karlılık potansiyeli gösteren projelere yatırım yapar. Davranışı ise şöyledir;
- Girişimden belli bir hisse satın alır (genellikle % 30 civarı olabilir). Bu hisse aynı zamanda girişimin değerlemesini oluşturur.
- Ürün ve hizmet üretimine yardımcı olur
- Şirket yönetimine katılır, stratejik kararlarda yardımcı olur
- Uzun dönemli düşünür ve tecrübesini katar, yer yer iş yapılmasına katkıda bulunur (müşteri bulmak gibi)
- Risk sermayesi bir yatırım ortaklığıdır. Ancak farklı bir statü ve işleyiş şekli vardır.
Risk sermayesi, 1960 lardaki küçük yatırım havuzlarından, 1970 lerden itibaren önemli yatırım fonlarına dönüşmüştür…
Risk Sermayesi Kime İlgi Duyar?
Yeni teknoloji veya ürün, yeni bir üretim şekli veya hizmet biçimi tasarlayan ve paraya ihtiyaç duyan kişiye ilgi duyar. Tabii bu kişi ihtiyacı olan parayı kendi olanakları ile sağlıyamıyor veya bir bankadan borç alamıyorsa !
İlgi Alanları
Her risk sermayesi şirketi kendi stratejisi doğrultusunda yatırım yapar. Bazıları çok genel anlamda , her sektörden projelere her coğrafik yerleşim alanında, firmaların her aşamasında yatırım yapabilir. Buna mukabil bazıları da bir veya iki sektörde uzmanlaşmıştır, sadece bir coğrafik bölgede yatırım yapar.
Genel uygulamaya bakarsak, lokalize olmuş, bir konuda ihtisaslaşmış risk sermayesi şirketlerinin çoğunlukta olduğunu görüyoruz. Risk sermayesi şirketleri genellikle başlangıç sermayesini finanse ederken, teorik olarak şirketlerin “şirket ömrü çizelgesi’nin”;
- İkinci aşama sermayesi,
- Olgunluk aşaması,
- Köprü finansman,
- Satınalma aşaması (Leveraged/Management Buyout-mbo )
gibi, aşamalarında da yatırım yapabilir.
Risk sermayesi şirketleri ihtisaslaşmak için genellikle birbirine yakın bir iki sektörü seçerken bazıları sadece bir teknolojiyi seçer. Yüksek teknoloji en yoğun ilgiyi çekmektedir. Yatırımların boyutu, bir iki yüz bin dolardan çokça milyon dolarlara kadar geniş bir yelpaze oluşturmaktadır.
Yatırımların Süresi
Başlangıç yatırımlarının yaygın uygulanan yatırım süresi 5-10 yıl arasıdır. Girişilen projenin özelliklerine ve şirket aşamasına göre bu süre değişiklik gösterir. Şirket geç aşamasında yapılan bir yatırım için bu süre 1-2 yıla inerken aşama değişikliğine göre bu süre de değişmektedir. Risk sermayesi yatırımlarına ne çok uzun dönemli yatırımlar olarak bakabiliriz ne de onları likit yatırım olarak görebiliriz. Projeye bağlı makul yatırım süreleri sözkonusudur.
Yatırımdan Çıkış (Exit)
Genel olarak başlangıç sermayesi yatırımlarından çıkış 3 ila 7 yıl arasında gerçekleşmektedir. En uygun çıkış şekli halka açılmadır. Son beş yılda risk sermayesi yüksek teknoloji yatırımı şirketlerinin halka açılmalarında çok büyük başarılar elde edilmiştir. Son 20 yıllık dönemde yaklaşık üçbin adet risk sermayesi yatırımı halka açılmıştır.
Risk Sermayesi Sisteminin İşleyiş Şekli
Proje sahibine veya sahiplerine girişimci diyoruz. Girişimci ile risk sermayesi şirketi arasındaki ilişki bir dizi aşamalardan oluşuyor. İlk irtibat, karşılıklı tanışma veya girişimcinin bir iletişim aracı ile risk şirketine ulaşması ile sağlanıyor.karşılıklı çalışmanın sürdürülmesine karar verilmesi durumunda;
Birinci Aşama Proje Planı Hazırlanması
gibi proje bilgileri ile girişimci, risk sermayesi şirketine yazılı olarak müracat eder.
İlk Değerlendirme
Risk sermayesi şirketi projeyi inceler kendi normları ile karşılaştırır uygun olan proje sahiplerini görüşmeye davet eder.
Birlikte Çalışma
Karşılıklı görüşmelerde taraflar arasında mutabakat mevcut ise girişimci projesi üzerinde detaylı çalışmalar başlar. Bu aşamada projenin , ekonomik,teknik ve mali yapısı en az 5 yıllık dönem için projeksiyon şeklinde incelenir. Fizibilite çalışması yapılır.
Değerlendirme
Taraflarca neticeler değerlendirilir. Risk sermayesi tarafından değerlendirmeler olumlu sonuç verirse, şirket kendi açısından projeye katılma koşullarını belirler. Böylelikle risk sermayesi şirketinin hangi oran ve koşullarda projeye katılacağı projenin özgün koşullarına göre ortaya çıkar.
Yatırım Sözleşmesi
Risk sermayesi şirketi tarafından belirlenen koşulların girişimci tarafından da benimsenmesi ve mutabık kalınması durumunda, taraflar arasında, karşılıklı hak ve yükümlülükleri içeren bir yatırım sözleşmesi düzenlenir. Bundan sonraki birlikteliğin temelini oluşturacak olan bu sözleşmenin imzalanması ile gerçekleştirme aşamasına geçilir.
Gerçekleştirme
Taraflar tüm bilgi ve birikimlerini projenin gerçekleşmesi için kullanmaya başlarlar. Şirket kurulur , görev taksimleri yapılır. Kararlar alınır,proje gerçekleştirilir.
Yatırımdan Çıkış
Projenin önceden belirlenen başarı noktasına gelmesi ile risk sermayesi şirketi , yatırım sözleşmesinde belirlenen şekilde yatırımdan çıkar.