Telekom operatörleri, yıllardır, üreticilerden aldıkları amaca özel donanıma gömülü yazılımları kullanarak iletişim hizmetini sağladılar. Dünyanın üç büyük telekom üreticisi Ericsson, Nokia ve Huawei bu yaklaşımla bir yandan performansı ve enerji tüketimini -genel amaçlı donanımlara kıyasla- optimize ederken, bir yandan da operatörleri kendine bağladı. Büyük bir yatırım yaparak ürün satın alan operatörler, üreticilerin yeni yazılım sürümlerini kullanmak, destek almak, platformu genişletmek istediklerinde hayli yüksek bedellerle karşılaşabilirler. Üretici firmaların “İstediğin ticari rakamlara inmezsem ne yapacaksın? Bu kadar yatırımı çöpe mi atacaksın?” diye özetleyebileceğimiz bu yaklaşımına sektörde “vendor lock-in” deniyor.
Bu şekilde kilitlenmemek, gerektiğinde daha yetenekli, daha hesaplı çözümlere çevik şekilde geçebilmek tüm telekom operatörlerinin ortak dileği oldu.
Son yıllarda yaygınlaşan NFV (Network Functions Virtualization, Network Fonksiyonlarının Sanallaştırılması) [1] teknolojisi bir kurtarıcı olarak karşılandı. Bu teknoloji standart (COTS, Commercially off the shelf) IT donanımları üzerinde, bir sanallaştırma katmanı üzerinde telekom fonksiyonlarının çalışmasını sağlıyor. Ek donanım maliyeti olmadan yazılım ürününü değiştirebiliyorsunuz. Donanım altyapınızı genişletmek ya da modernize etmek istediğinizde de, piyasadaki rakipleri değerlendirip, uygun herhangi birini kullanabiliyorsunuz. IT sektöründe yıllardır faydalanılan bu altyapı, telekom dünyasının kendine özgü kısıtları ve yüksek kalite beklentisi sebebiyle son yıllarda mümkün olabildi.
Dünyada pek çok operatör bu teknolojiyi kısmen hayata geçirdi, yaygınlaştırmaya devam ediyor. Fakat, bu kez de karşılarına entegrasyon ve destek süreçlerindeki karmaşıklıklar ve maliyetler çıktı. Büyük üretici firmalar donanım maliyetlerinden kaybettiklerini yazılım ve entegrasyon maliyetlerine eklemeye başladılar. Bu durum, Affirmed ve Mavenir gibi (Hindistan kökenli, ABD merkezli) yeni üretici firmaların piyasada yaygınlaşmasını sağladı. Piyasaya yeni girmenin heyecanıyla, maliyetler şu dönemde düştü.
Bir diğer trend de, sanallaştırmanın donanımsal altyapısının telekom operatörü bünyesinde tutulmaması, büyük ölçekli bulut işletmecilerinin altyapılarına taşınması [2]. AWS ve Google Cloud bu konuda başı çekerken, Affirmed’ü satın alan Microsoft ta Azure ile bu pazarda yerini alıyor. Son dönemde, ABD’de tüm çekirdek şebeke altyapısını AWS üzerinde çalıştırmaya karar veren Dish [3], sektörün yakın takibinde. ABD’de ülke çağındaki dördüncü mobil operatör olmak için yola çıkan Dish, yola çıkarken sadece IT altyapısını genele açık (public) buluta taşımayı hedeflemişti, fakat sonra hedef büyüttü.
AWS gibi bulut işletmecilerinin sağladığı tek fayda, size bir veri merkezi ya da sunucu kiralamalarından gelmiyor. Faydanın en büyük kısmı, serverless tabir edilen, sunucuya bağımlı olmayan, mikroservis tabanlı, ihtiyaç oldukça kullanılan kaynak yönetiminden geliyor. Buradan sağlanan inanılmaz verimliliğin karanlık tarafı ise o tanıdık terim : vendor lock-in. Hizmetinizi bir bulut işletmecisinin serverless yapısına göre tasarladığınızda, kolayca başka bir buluta taşıyamıyorsunuz. Her serverless mimari eşsiz ve kodunuz bu mimarinin içine parça parça gömülüyor. Ürünü baştan yazmak seviyesinde bir maliyeti oluyor.
Bunun için önerilen çözüm hybrid-cloud yapıları. Hybrid-cloud’da hizmeti RedHat Openshift gibi bir yapıya oturtuyor, bu yapıyı birden çok bulut sağlayıcıya yayıyorsunuz, maliyetler değişirse, örneğin AWS’den Azure’a kolayca geçiyorsunuz. Ama o zaman da hybrid-cloud üreticisi (mesela IBM) tarafından vendor lock-in’i kabul etmeniz gerekiyor.
Ne yaparsanız yapın, bir üreticinin ürününü kullanmak zorundasınız. Çevikliği zirveye çıkarayım derken, kaliteyi dibe vurdurabilirsiniz. Burada telekom operatörlerinin stratejik hareket etmesi, en büyük maliyet ve risk neredeyse orayı çevik hale getirmesi, ama bir dengeyi de gözetmesi gerekiyor.
Doğru stratejiyi oturtmak önümüzdeki dönemde daha da kritik olacak. Çünkü, asıl büyük pastanın, RAN’ın, sanallaştırılması kapıda.
[1] Network Functions Virtualisation (NFV)