Sahte haber konusundaki endişeler, akıllı telefonların ve de bu telefonlar üzerinden kullanılan sosyal medya ve kişiye özel mesajlaşma sistemlerinin yaygınlaşması ile önem kazansa da, asıl 2017 Amerikan seçimleri ile tartışılır hale geldi. Çünkü bilinçsiz insanların bu tür mesajlarla yönlendirilmesi ve büyük şiddet olaylarına yol açılması mümkün oluyor. Sosyal medya networklerinin mesajlaşma sistemleri yanında Whatsapp gibi anlık mesajlaşma sistemleri bu tür sahte haberlerin yayılmasına uygun ortamlar oluşturuyor.
Zaman zaman Whatsapp ile ilgili bazı (kaydediliyor vs gibi) söylentiler ortaya çıkıyor. Bazen de Whatsapp’ın açıkları konuşuluyor. Ama Whatsapp konusunda esas sorun, “sahte haberler”in çok çabuk yayılıyor olması. Bu konuda uluslararası ilgi Hindistan’da yakın zamanda meydana gelen kötü olaylara çevrildi.
Bu hafta Hindistan’da Whatsapp üzerinden çığ gibi yayılan mesajlar yüzünden 2 kişi linç edildi. Guwahati eyaletinden ses mühendisi Abijeet Nath ve dijital sanatçı Nilotpal Dasbirisi, bir kız çocuğu ile konuşurken görülünce, sosyal medyada çocuk tacirleri olduklarına dair söylentileri hızla yayıldı ve polis yetkililerinin müdahele etmesine fırsat kalmadan bu 2 kişi linç edildi. Oysa turistik bir gezi yapan bu 2 müzisyenin yaptığı ise sadece o kız çocuğuna adres sormaktı.
Olayın arkasından linç görüntülerinin yer aldığı videolar YouTube ve anlık mesajlaşma sistemleri üzerinde yayıldı. Ama arkasından yanlışlığı anlaşıldığında, Guwahati sokaklarını olayı protesto eden aktivistler ve öğrenciler doldurdu.
Çünkü bu linçler sadece 2 kişinin ölümü ile sınırlı değil. 2 hafta evvel benzer bir nedenle 5 kişi linç edildi [1]. Mayıs ayından beri linç edilen sayısının ise 10’u aştığı raporlanıyor. Ortak özellik ise, bunların çoğunluğunun gerçek olmayan haber ya da yorum içeren Whatsapp mesajları ile tetiklenen linç kampanyaları ile öldürülmüş olmaları. Hindistan gibi 200 milyon eğitimsiz akıllı telefon kullanıcısının olduğu bir yerde, günde milyarlarca mesaj atıldığı kaydediliyor.
Ülkenin çocuk kaçırma, tacavüz ya da organ mafyası gibi konularda sorun yaşıyor olması, bir tek mesajla bir anda yüzlerce ve hatta binlerce kullanıcıyı ayağa kaldırmayı mümkün kılıyor. Bu olayların temelinde, ülkemizde olduğu gibi, insanları kandıran mesajlar atmayı marifet sanan birileri var. Gönderdikleri bir videoda 2 kişinin bir grup çocuk üzerine motosikletlerini sürdükleri ve çocuklardan birisini kapıp, hızla uzaklaştıkları görülebiliyor. Videonun sonunda ise, insan kaçıranların bulundukları eyalete geldiği iddia ediliyor ve dikkatli olunulması isteniyor. Videonun bazı medya kanallarında da yayınlandığı görülmüş.
Ancak bu videonun gerçek olmadığı, Pakistan’da polis tarafından eğitim amaçlı oluşturulduğu belirtiliyor. Hindistan’da Whatsapp mesajlarında gönderilen bu videonun değiştirildiği ve orada olmuş gibi sunulduğu kaydediliyor.
Whatsapp mesajları ancak üyeler arasında yayıldığı ve 2 uç arasında şifrelendiği için, polisin bu tür şiddet olaylarını anında haber alması ve kontrol etmesi mümkün olamıyor. Hintli yetkililer, Whatsapp’ın mesajları ilk gönderenin telefon numarası ile etiketlemesi gerektiğini söylüyorlar. Diğer tarafta ise, bu şiddet dalgasını engellemek için köyleri ziyaret ederek, gerek sokak sanatçıları, gerekse yetkililer tarafından halkı bilinçlendirmeye yönelik konuşmalar yapılıyor.