Dış Ticaret Müsteşarlığı Serbest Bölgeler Genel Müdür Yardımcısı Serdar AKAR, Türkiye’deki serbest bölge uygulamaları hakkında bilgi verdi. Akar, serbest bölgelerin şirketlere sağlandığı avantajları, hangi tip şirketlere daha uygun olduğunu, ruhsat belgesi verirken, ne gibi kıstaslara bakıldığını, turk-internet.com’a anlattı. Akar, şöyle konuştu:
“Genel olarak, serbest bölgeler; ülkenin siyasi sınırları içinde olmakla beraber, dış ticaret, vergi ve gümrük mevzuatının uygulanması bakımından gümrük hattı dışında sayıldığından, ülkede geçerli ticari, mali ve iktisadi alanlara ilişkin yasal düzenlemelerin uygulanmadığı, yapılan sınai ve ticari faaliyetler için daha geniş muafiyet ve teşviklerin tanındığı, ülkenin diğer kısımlarından fiziki olarak ayrılan ve ticari, endüstriyel ve hizmet faaliyetlerinin yapıldığı yerler olarak tanımlanabilir.
Serbest bölgelerin başlıca kuruluş amaçları; yabancı sermaye yatırımlarını ve dış ticareti artırmak, yerli üreticilerin dünya piyasalarındaki fiyattan girdi temin etmelerini sağlayarak uluslararası rekabet güçlerine katkıda bulunmak, ihracata dönük sanayilerin gelişmesini teşvik etmek suretiyle ihracatı artırmak, döviz girişini artırmak, yeni iş imkanları yaratarak istihdam sorununun çözümüne yardımcı olmak, gelişmiş üretim ve yönetim tekniklerinin yurt dışından ülkeye getirilmesi suretiyle ekonomik standartları yükseltmektir.”
Serbest Bölgeler Genel Müdürlüğü, Başbakanlığa bağlı bir genel müdürlük olarak kurulmuş ve Serbest Dış Ticaret Müsteşarlığı bünyesinde yer almaktadır. Bugüne kadar kurulan Serbest bölgeler içinde;
– 1987 yılında Mersin ve Antalya
– 1990 yılında Ege ve İstanbul-Atatürk Havalimanı
– 1992 yılında Trabzon
– 1995 yılında İstanbul-Deri ve Endüstri , Doğu Anadolu ve Mardin
– 1997 yılında İMKB Uluslararası Menkul Kıymetler
– 1998 yılında İzmir-Menemen Deri, Rize, Samsun,İstanbul Trakya, Kayseri, Adana Yumurtalık,
– 1999 yılında Avrupa ve Gaziantep
– 2001 yılında Denizli,Bursa,Kocaeli, bölgeleri ticari faaliyetlerine başlamışlardır.
Serbest bölgelerin avantajları
Serbest bölgeler hangi firmalar için daha avantajlı
Serbest bölgede faaliyette bulunmanın aşağıdaki firmalar için daha avantajlı olduğu söylenebilir:
Serbest bölgelerdeki firmalarca ödenen ücretler
Serbest bölgelerde faaliyet gösteren firmalar tarafından Serbest Bölgeleri Tesis ve Geliştirme Fonu’na ve serbest bölge işleticisine (kurucu-işletici) ödenen başlıca ücretler aşağıda belirtilmiştir.
Kullanıcı kime denir, faaliyet ruhsatı nasıl alınır?
Faaliyet ruhsatı alan ve serbest bölgede belli bir işyerinde faaliyette bulunan yerli veya yabancı, gerçek veya tüzel kişiye “kullanıcı” denir.
Serbest bölgelerde faaliyette bulunmak için Serbest Bölgeler Genel Müdürlüğü’nden faaliyet ruhsatı alınması gerekmektedir.
Faaliyet ruhsatı düzenlenebilmesi için Genel Müdürlük, serbest bölge müdürlüğü, işletici veya kurucu-işletici şirketten temin edilen Faaliyet Ruhsatı Müracaat Formu’nun doldurularak aşağıdaki ekleriyle birlikte Genel Müdürlüğe elden verilmesi veya posta yoluyla gönderilmesi gerekir.
Genel Müdürlükçe yapılan değerlendirme sonucu faaliyet ruhsatı verilmesi uygun görülen firmaların durumun kendilerine tebliğinden itibaren 30 gün içerisinde kira sözleşmesini (satın alma işlemini) yapmaları gerekir. Serbest bölge müdürlüğünce onaylanmış kira sözleşmesinin bir sureti Genel Müdürlüğe iletilerek faaliyet ruhsatı alınır.
Faaliyet ruhsatı alan gerçek veya tüzel kişiler, faaliyete başlamadan önce bölge müdürlüğüne kayıtlarını yaptırarak sicil belgelerini alır. Kiracı-kullanıcılar (hazır işyeri kiralayan firmalar) bu aşamadan sonra bölgede hemen faaliyete başlayabilirler. Yatırımcı-kullanıcılar (açık alan kiralayarak kendi işyerini inşa edecek firmalar) ise, serbest bölge müdürlüğüne müracaat ederek, inşaat projelerini uygulamak üzere inşaat ruhsatı alırlar. İnşaat bittikten sonra iskan ruhsatını alarak faaliyetlerine başlarlar.
Yeni bir şirket kurmak gerekir mi?
Şirketin merkezi Türkiye’de bulunan ve halen Türkiye’deki ticari faaliyetine devam eden müracaatçılar; Türk Ticaret Kanunu hükümleri yanında, serbest bölgedeki faaliyetler için ayrı muhasebe kaydı tutulmasının ve sermaye ihracının zorunlu olması nedeniyle, serbest bölgedeki faaliyetlerini oluşturacakları “serbest bölge şubesi” aracılığıyla yapmak zorundadır.
Serbest bölgede şube oluşturarak faaliyette bulunmak amacıyla yapılan müracaatlarda; şube oluşturulmasına ilişkin yetkili organın aldığı kararın Ticaret Sicil Memurluğu’nda onaylatılmasını müteakip bu kararın yayımlandığı Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi ve Faaliyet Ruhsatı Müracaat Formu’nda belirtilen diğer belgelerle birlikte Müsteşarlığa müracaat edilmesi gerekmektedir.
Şirket merkezinin muhasebe kayıtları ile serbest bölgedeki şubenin faaliyetlerine ilişkin muhasebe kayıtlarının ayrı ayrı tutulması zorunludur. Serbest bölgede faaliyette bulunan firmalar serbest bölge ile ilgili kayıtlarına hiçbir şekil ve surette serbest bölge dışındaki faaliyetleri işleyemez.
Diğer taraftan, yabancı firmalar bulundukları ülkedeki Türkiye temsilciliğine kendi ülkelerinde geçerli olan kuruluş belgesini onaylatarak şube oluşturarak veya şube oluşturmadan serbest bölgelerde faaliyette bulunabilir.
Yerli veya yabancı gerçek ya da tüzel kişilerin sadece serbest bölgede faaliyette bulunmak üzere serbest bölge adresli şirket kurmaları da mümkün olup, aşağıdaki soruda bu konuda açıklama yapılmıştır.
Hangi faaliyetler yapılabilir
Serbest bölgenin fiziki özelliklerine göre; üretim, alım-satım, depo işletmeciliği, montaj-demontaj, bakım-onarım, işyeri kiralama, sergileme, paketleme, bankacılık, finansal kiralama ve kıyı bankacılığı gibi konular başta olmak üzere, Serbest Bölgeler Genel Müdürlüğü’nce uygun görülen ve çevre kirliliği yaratmayan her türlü sanayi, ticaret ve hizmet faaliyeti yapılabilir.
Ruhsat değerlendirmesinde nelere bakılıyor?
Faaliyet ruhsatı müracaatının değerlendirilmesinde;
Faaliyet ruhsatı; hazır işyeri kiralamak suretiyle faaliyet gösterecek kiracı-kullanıcı firmalar için 10 yıl (faaliyet konusu üretim olanlar için 15 yıl), kendi işyerini inşa etmek suretiyle faaliyet gösterecek yatırımcı-kullanıcı firmalar için ise 20 yıl (faaliyet konusu üretim olanlar için 30 yıl) süreli verilmektedir. Bu süre sonunda, müracaat halinde ve koşulların sağlanması durumunda yeniden faaliyet ruhsatı verilebilir.
Ayrıca, Genel Müdürlükçe proje bazında değerlendirilecek “özel yatırımlar” için 49-99 yıla kadar süreyle faaliyet ruhsatı verilebilmektedir.
Faaliyet ruhsatı ücreti bütün serbest bölgeler için 5.000 (beş bin) ABD dolarıdır.
Genel Müdürlükçe yapılan değerlendirme sonucu uygun görülen özel yatırımlara verilen faaliyet ruhsatları için; 49 yıl olana 100.000 (yüz bin) ABD Doları, 99 yıl olana 250.000 (iki yüz elli bin) ABD Doları ruhsat ücreti ödenir.