2020 temmuz sonunda Sosyal Medya Düzenlemesini İçeren 5651 Değişiklikleri TBMM’den Geçmişti. Buna göre, sosyal medya kurumlarının üzerindeki yayınlanan içeriklerle ilgili olarak hesap verebilir olmaları hedeflenmişti. Bildiğiniz gibi, sosyal medya şirketleri ülkelerin bilgi ya da yayından kaldırma taleplerine uzun süredir tam cevap vermiyor. Bazılarını kaldırıyor, bazılarını kaldırmıyor, bazı bilgileri veriyor, bazılarını vermiyor.
Diğer yandan, yine aynı şirketler ülkeden kazandığı paraya karşılık vergi vermekte pek de asil değiller. İrlanda üzerinden kurulmuş olan bir düzenle sadece Türkiye’de değil, Avrupa’nın tamamında ve diğer ülkelerde de –hatta kendi ülkeleri olan ABD’de de — vergi vermekte kötüler. Türkiye nisan ayında bu firmalara karşı “dijital hizmet vergisi” adını taşıyan bir vergi oluşturdu. Son bilgilere göre, nisan-kasım aralığında 951 milyon vergi toplandı[2].
Ancak haziran ayında Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın canlı video yayınına çok sayıda “dislike” atılması sonrasında, “Z kuşağı” tartışmaları başladı ve arkasından sosyal medya düzenlemeleri geldi.
Düzenlemelerde bir silsile var. Buna göre, sosyal medya firmaları temsilci atamazlarsa
- Uyarı
- 10 milyon ceza
- 30 milyon ceza
- Reklam Kesimi
- Bant Genişliği daraltması
uygulanacaktı. Bunların ilk 3 kademsi uygulandı. Bugün Av.Gökhan Ahi tarafından gönderilen bir tweete bakılırsa, 4.faza geçilmiş. Ahi’nin tweetini yukarıda görüyorsunuz. Özetle şunları söylüyor;
Dijital reklam ajansları, sosyal ağ sağlayıcılarına (Facebook, Twitter, Instagram, Youtube vs) artık reklam verilemeyeceğine dair bilgilendirme geçmeye başladı. Gelinen aşama itibariyle ve 5651 gereği BTK başkanı reklam yasağını Resmi Gazete’de ilan edecek. Ama uygulanamayacak!!
Kanundaki madde bu. Maddeye göre, BTK Başkanı sosyal ağ sağlayıcısına reklam verme yasağı koyma yetkisine sahip görünüyor. İyi de, pek düşünülmeyen bir ayrıntı var. BTK başkanının bu yetkisini ne zamanda ve hangi usulde yerine getireceği düzenlenmemiş.
2 Ekim’de RG’de BTK kurul kararı yayınlandı. Resme Gazetedeki adresinden görülebilecek bu kurul kararının ekinde SOSYAL AĞ SAĞLAYICI HAKKINDA USUL VE ESASLAR ilan edildi. Düzenlemenin 14. maddesinde sadece RG ile ilan edilme usulü var, başkaca bir usul hükmü yok.Zaten kurul kararı ile kanuna aykırı bir düzenleme yapılamazdı. Peki, Sosyal ağ sağlayıcısına reklam vermeniz BTK başkanınca yasaklanır da, bu yasağa uymazsanız yaptırımı ne olacak? Yaptırımı yok, çünkü kanunda bir yaptırım düzenlenmemiş. Hesapta yaptırımı, sosyal ağ şirketinin reklam almasını yasaklamak. İyi de, zaten temsilci bulundurma yükümlülüğüne uymayan, para cezalarını ödemeyen şirketler bu yaptırıma nasıl uyacak? Tabi ki uymayacak. Türkiye’deki gerçek ve tüzel kişilerin reklam vermesi yasak olunca işe yarayacak mı, hayır o da yaramayacak.
Reklam veren gerçek ve tüzel kişiye bir yaptırım var mı? Yok ama var gibi. En fazla Kabahatler Kanununun 32. maddesi gereği “emre aykırı davranış” kabahatinden 430 TL para cezası verilebilir. Para cezasını ise herhangi bir idari kurum değil, sadece BTK Başkanı verebilir.
Bazı söylentiler var. Söylentilere göre Reklam Kurulu devreye girecekmiş ve yasağa rağmen reklam verenlere, idari para cezalarını onlar verecekmiş. Para cezasını kesebilecekleri dayanak, olsa olsa Ticari Reklamlar ve Haksız Ticari Uygulamalar Yönetmeliği olabilir diye düşünüyorum
Ancak bu da yeterli değil. Zira ilgili yönetmelikteki cezalar Tüketici Kanunu’nun 61, 62, 63. maddelerine göre kesilebilir. Bu maddelerin de sosyal ağ sağlayıcıya reklam verilmesi ile ilgisi yok. Reklam Kurulu, sadece hukuka aykırı reklam ve tanıtım içerikleri için ceza kesebilir
Son olarak, şunu söyleyebilirim ki, sosyal ağ sağlayıcısına reklam vermek BTK Başkanı tarafından Resmi Gazete’de ilan edilerek yasaklansa bile, yaptırımı en fazla ihlal başına 430 TL olabilecektir. Geriye kalan her uygulama hukuka aykırı olmaktan öteye gidemeyecektir.
Belki diyeceksiniz, reklam çok da önemli değil, üç aya kadar sosyal ağların trafikleri daraltılacak, ifade özgürlüğümüz, haber alma özgürlüğümüz ve bu mecralardaki ekonomik menfaatlerimiz yok olacak. Evet bu da bambaşka bir konu, daha çooook tartışırız.
