Yıl 2020: Dünyada 5G Kurulumları Ne Durumda?

5G, 5. Nesil mobil telefon teknolojisi devrimsel yeniliklerle geliyor ve 1980’lerde başlayan mobil telefon teknolojisi her 10 yılda bir yenilenerek 1G, 2G, 3G ve 4G (G-Generation  / Nesil) ile bizlere sürekli iyileşen bir iletişim ortamı sağlayarak gelişimini sürdürüyor. 5G, tüm önceki versiyonları olan 1,2 3, 4. Nesil telefon altyapılarından oldukça üstün olarak geliyor. Gartner araştırma şirketinin verilerine göre 5G’nin, 2020 yılında 4,2 milyar dolar getir getirmesi öngörülüyor.

5G’nin üstünlüklerini öncelikle hız, bağlantı kapasitesi ve gecikmenin en aza indirilmesi olarak özetleyebiliriz.

Hız açısından nesiller arasındaki fark aşağıdaki gibi özetlenebilir.

Peki, bunlar ne işe yarayacak derseniz, hız sayesinde bilgiye çok daha hızlı erişilecek. Örneğin internetten film izlemek istediğimizde dosyanın inmesini beklemeye gerek kalmayacak, tuşa basar basma seyretmeye başlayacağız. Bağlantı sayısının artması ne işe mi yarayacak? Artık her nesne internete bağlanabilecek (IoT-Nesnelerin interneti), diğer nesnelerle haberleşecek ve yönetilebilecek. Örnek mi? Sokak lambaları internete bağlanacak ve bulunduğu yerdeki hava koşulları, trafik durumu, ortam aydınlık seviyesi gibi bilgileri merkeze (cloud- bulut )gönderecek. Merkez de bu bilgileri işleyerek birçok konuda kullanacak. Akıllı şehirler, akıllı evler 5G sayesinde her nesnenin internet üzerinde bilgi alışverişi yapmasına imkân sağlayacak. Gecikmenin azalması sayesinde ise sürücüsüz araçlar kazalara sebep olmayacak kadar hızlı karar verebilecekler, en az gecikme ile yol ve ortam bilgisine sahip olarak en doğru kararı verecekler. Uzaktan ameliyatlar yapmak mümkün olacak. Tüm bu saydıklarımız en bilinen örnekler oysa 5G’nin yaşantımızın her alanda sağlayacağı sayısız güzel örnekten söz edebiliriz ama bu yazının konusu “5G’ye nasıl geçeceğiz?”, “kimler geçmiş ya da geçmeye çalışıyor?”, “dünyada durum ne?”  bunlara bir göz atmak.

GSA (Global Mobile Suppliers Association ) raporlarına göre Ocak 2020 itibariyle 5G, 34 ülkede kullanılıyor.119 ülkede ise 348 operatör 5G yatırımı yapıyor.

Amerika

Dünyada ilk kez 5G Amerika’da 2018’de kullanılmaya başlanmış. Bu ülkedeki 4 büyük operatör olan Verizon, AT&T, T-Mobile ve Sprint 2019 sonu itibariyle seçilen önemli bölgelerde 5G işletmesine başlamışlar. 4 operatör de Nokia, Ericsson ve Samsung altyapılarını kullanıyorlar.

Asya’da 5G

Asya 5G kurulumları konusunda bu sefer batıdan daha hızlı gidiyor. Çin, Japonya ve Güney Kore bu konuda lider görünüyorlar. Devletin de desteği ile Çin, 5G konusunda hem teknoloji üretimi hem de kurulumlarda öncü konumunda. 2015’ten bu yana Çin ve ABD kıyaslanırsa, Çin 350.000 yeni baz istasyonu kurmuşken ABD sadece 30.000 kurulum yapmış.

Güney Kore

Dünyada 5G’yi ikinci olarak kuran ve kullanan ülke ise Güney Kore. Ülkedeki 3 önemli operatörden ikisi, SK Telecom ve KT, Ericcson altyapılarını kullanmışlar. Diğer bir operatör olan LG Uplus ise Huawei’in 5G altyapılarını tercih etmiş. Güney Kore’de 2018 yazında tamamlanan 5G ihalesi sonrasında Nisan 2019’dan itibaren 5G kullanılmaya başlanmış. 2019 Ağustos’ta 5G kullanan abone sayısı 2 milyona ulaşmış.

Çin

Çin, dünyadaki en büyük 5G şebekesine sahip ülke konumunda. Çin’deki 3 önemli operatör China Mobile, China Telecom ve China Unicom 5G’yi 2020 sonunda 300 büyük şehirde kullanılmak üzere kuruyorlar. 2019 sonunda 130.000 5G baz istasyonu kurulumunu tamamlamışlar. Abone sayısı açısından dünyanın en büyük operatörü olan China Mobile 5G’de Huawei, Nokia, Ericsson ve ZTE altyapılarını kullanıyor. Hâlihazırda 50 şehirde 5G kurulumları olan China Mobile ve 2020 sonunda 70 milyon aboneye erişmeyi hedefliyor.

Avrupa

Avrupa’da Almanya, İsveç, Estonya, Finlandiya, Hollanda, Fransa, Rusya, Norveç’te 5G kurulumları yapılmış olsa da henüz ticari olarak servise verilmemiş.

İngiltere

İngiltere’de Vodafone, EE, O2 ve Three olmak üzere 4 operatör 5G servisi vermeye başlamışlar. EE, 50 şehirde servis veriyor. Vodafone Haziran 2019’dan itibaren 5G servisi vermeye başlamış ve 37 şehri kapsıyor. Three, Ağustos 2019’da 5G ile servise başlamış ve sadece Londra’da çalışıyor. O2 Ekim 2019’da 5G’yi servise vermiş ve 6 şehirde var. Ayrıca bu şebekeler üzerinden servis veren Sky Mobile, BT gibi MVNO’lar da var.

İsviçre: Swisscom, Ericsson altyapılarıyla 54 şehirde 5G servisine başlamış.

İspanya: Vodafone, Huawei altyapılarıyla 15 şehirde Kasım 2019 itibariyle 5G servisine başlamış.

Dünyada 5G Üreticileri

Dünyada bilinen uçtan uca 5G üreten 5 firma var. Bunlar Ericsson, Huawei, Nokia,  Samsung, ve ZTE.

Huawei – ZTE: Çin’li 5G üreticileri olan Huawei ve ZTE, Çin devletinin de desteğiyle hem Çin’de hem de Çin dışında 5G teknolojisini yayıyorlar. Güney Kore, İsviçre, İngiltere, Finlandiya gibi daha birçok ülkede var olan Huawei dünyadaki 5G şebekelerinin 2/3’ünde kendi altyapılarının kullanıldığını belirtiyor. ABD’nin tüm engellemelerine rağmen Huawei dünyada yayılmaya devam ediyor. Nokia ve Ericcson’un en büyük rakibi olan Huawei ABD’nin engellemelerinin 30 milyar dolarlık gelir kaybına sebep olacağını söylüyor. Huawei firmasının %96’sı Huawei çalışanlarına ait.

Ericcson: İsveç’li bir firma olan Ericsson bugüne kadar 19 5G şebekesi kurmuş.

Nokia: Finlandiya firması Nokia Haziran 2019 itibariyle 42 şebekede altyapı kurduklarını duyurmuştu.

Samsung: Güney Kore firması olan Samsung Kore’de 53.000 5G baz istasyonu servise vermiş.

Türkiye’nin 5G’ye katkısı – Prof. Dr. Erdal Arıkan

Halen Bilkent Üniversitesi’nde akademisyen olarak görev yapan Prof. Dr. Erdal Arıkan’ın 2008 yılında yayınlanan “Kutupsal kodlar” konulu araştırması 2017 yılında 5G standardı olarak kabul edildi. Bir iletişim kanalı üzerinden bilginin iletilmesi sırasında, çevre gürültüsünün sinyal üzerine eklenmesi nedeniyle oluşan hataları minimuma indirmeyi sağlayan bu buluş ile polar kod bazlı 5G’de başarı sağlandı. Huawei’in Arıkan’ı “Kutupsal Kodların Babası” ve “Gerçek bir Mucit” olarak tanıttığı seremoniyi aşağıda görebilirsiniz.

Huawei Recognizes Dr. Erdal Arikan

ULAK ve 5G

2013 yılında üzerinde çalışılmaya başlanan ULAK, bütünüyle Türkiye’de üretilen ilk baz istasyonu olarak 4G ile hayatımıza girmişti. En son olarak 24 Aralık 2019’da Vodafone şebekesinde Rize bölgesinde  250 ULAK baz istasyonu servise verildi. Yaklaşık 1 yıldır da Külliye’de ULAK baz istasyonu servis veriyor. ULAK Haberleşme A.Ş.’de 2015 yılında MİLAT (Milli Ağ Teknolojileri) adı verilen Taşıyıcı şebeke projesinde,  5G’nin vazgeçilmez özellikleri olan SDN (Software Defined Network) yani Yazılım Tanımlı Ağ ve NFV (Network Function Virtualization) Ağ Fonksiyonlarının Sanallaştırılması konularında çalışılıyor. 2017’den bu yana  ise ÇINAR (Çekirdek Şebeke) projesinde çalışmalar devam ediyor. ULAK A.Ş. Genel Müdürü Metin Balcı, 4G’de edinilen tecrübe ile 5G konusundaki çalışmalarının da artık sahada demo anlamıyla hatta yılsonuna doğru operatör laboratuvarlarında ve test sahalarında gösterecek şekilde hazırlıklarını da gerçekleştirdiklerini belirtiyor. Ulak projesinde 100 kadar yerli firmanın katkısı olduğunu vurguluyor. ULAK ile yerli ve milli bir sistem olarak yabancı ürünlerle eşdeğer bir performansı yakaladıklarını söylüyor.

Bugün Türkiye’de toplamda 40.000 baz istasyonu var ve bunların 1000 tanesi Türk ürünü. Bu sayının 5G ile birlikte çok daha artması da ümit ediliyor.

Uçtan Uça Yerli ve Milli 5G ( UUYM5G) Haberleşme Şebekesi Projesi ve HTK

Haberleşme teknolojilerinde yerli ve milli üretimin payını arttırmak amacıyla kurulan HTK’da  (Haberleşme Teknolojileri Kümelenmesi) 148 Türk firması yer alıyor. TÜBİTAK tarafından da desteklenen “Uçtan Uça Yerli ve Milli 5G Haberleşme Şebekesi Projesi”’nde HTK’dan 16 Türk firması çalışıyorlar. Bu proje 5G’nin ana bileşenleri olan CRAN, Yeni Radyo, Çekirdek Şebeke, Siber Güvenlik, Radyolinkler, OSS, Anahtarlama Ekipmanları, NFV, Yazılım, Sistem Test ve Entegrasyon konularını kapsıyor. HTK Başkanı İlhan Bağören “Bu projenin en önemli özelliklerinin başında pazarda faaliyet gösteren ve alıcı konumda olan Türk Telekom, Turkcell ve Vodafone’un katkılarıyla geliştirilmiş olması ve projede yer alan tüm firmaların bir ortak akıl etrafında bir araya getirilmesi neticesinde uygulamaya alınmasıdır.” diyor. UUYM5G ürünleri ile 2020-2026 arasında yurtiçi pazarda 28 Milyar TL, bölgesel pazarda ise %10 pazar payı ile 5.6 Milyar USD tutarında gelir bekleniyor..

UUYM5G kapsamında HTK ve ULAK’ın 5G konusunda yapılan çalışmalarını birleştirilmesi ve böylece çalışmalara hem hız kazandırılması ve hem de önemli bir sinerji oluşturması hedefleniyor.

2019 Aralık itibariyle 3G,4G ve 5G’nin dünya üzerindeki kullanımlarını aşağıdaki haritada görebiliyoruz. Dünyanın 34 ülkesinde 5G şebekesi aktif görünmekle birlikte bu servis tüm ülkeyi kapsamıyor. 2020 itibariyle sadece sınırlı bölge ve şehirlerde 5G’yi deneyimlemek mümkün.

5G milyonlarca cihazı yüksek hızlarda, gecikmesiz, aynı anda birbirleriyle iletişim yapabilmelerini sağlayacak, insanların yaşamlarını çok daha konforlu ve verimli bir hale dönüştürme potansiyeline sahip olan bir teknolojik devrim. Bu önemli dönüşümü gecikmeden mümkün olan en uygun şartlarla hayatımıza katmamız gerekiyor. Birçok ülke gibi biz de 5G’nin ilk denemelerini yapıyoruz. Umarız bu dönüşümü en kısa zamanda yaşayabiliriz.