Ülkemizde her yıl 1 ya da birden fazla afetle karşılaşmak sanırım kaçınılmaz oldu. Bilim adamları bu olayların nedenini “İklim Değişikliği” olarak veriyor. Çünkü salgını daha yeni yaşadık. Seller, Depremler, Orman Yangınları, Fırtınalar, Kuraklık ve Müsilaj devamlı karşı karşıya kaldığımız büyük, dev sorunlar oldu.
Her yıl şu ya da bu bölgede “sel” ile karşılaşıyoruz. En üzücülerinden birisi 1,5 yıl önce Kastamonu / Bozkurt’ta yaşanan sel olmuştu. 2021’deki Sinop Ayancık da başka bir örnekti.
“Deprem” ise hayatımızın gerçeği ; İstanbul en son 23 kasım 2022’de sabaha karşı 4.08’de Düzce / Gölyaka’daki 6.0 depreminin uzantısı ile sarsıldı. 30 ekim 2020’de 14:51’de meydana gelen 6,9 şiddetindeki depremde 117 kişi vefat etmişti. 24 Ocak 2020’de ise Erzincan’da 6,8 şiddetindeki depremde ise 41 kişiyi kaybetmiştik. Kandilli Rasathanesinin son depremler raporu hepimizin sürekli baktığı bir sayfa.
“Orman yangınları” hepimizi fazlasıyla üzen diğer bir afet türü. 2021 yılında 28 temmuzda Manavgat’ta başlayıp, 12 ağustosta Köyceğiz yangınının söndürülmesiyle, toplamda Akdeniz, Ege, Marmara, Batı Karadeniz ve Güneydoğu Anadolu’daki 53 ilde 299 adet olarak gerçekleşti ve 150 bin hektardan fazla orman alanı ile yerleşim yeri yandı.
Öte yandan meteorolojik afet raporunda fırtınaların giderek artan sayısı ve şiddetinden ve en fazla afetin yaşandığı yılın 2021 olduğundan bahsediliyor. En son rapor olan 2021’e bakıldığında aşağıdaki tabloyla karşılaşıyoruz;
Aynı raporda meteorolojik açıdan afet sayılan olayların 2021 için detayı da var. Onlara da bakalım;
Özetle, meteorolojik alanda da başta fırtına ve şiddetli yağmur/sel olmak üzere, afetlerden afet beğenin.
Bir diğer afet Marmara Denizini mahvetmişti. Müsilajı hatırlıyor musunuz? Bu konuda şu anda kim, ne yapıyor?
AKP Hükümeti Kendisi Yapmadığı gibi Yapanı Engellemeye Uğraşıyor
AKP hükümetinin yönetim tarzı, şu ana kadar ettiğimiz tecrübe çerçevesinde, bilime değer vermeyişi ve liyakatı da sürekli –akrabalar ve partizanlık uğruna– çiğnemesi nedeniyle sıkıntı yaratıyor. Bunu özellikle afet olduğunda farkında varıyoruz. Orman yangınlarında da bu koordinasyonsuzluğu görmüştük. Kahramanmaraş olayına da bakın; Naci Görür yıllardır “deprem geliyor” diye bağırıyordu.
Tüm bilim adamları tüm afetler için bağırıyorlar ama dinleyen var mı? Tak Takkkk orada vatandaşını zor duruma düşmekten kurtaracak, önlemler alacak, bir afeti olsun yönetmeyi başarabilecek bir hükümet var mı?
Bu afetler bugün ona, yarın size, öbürgün bize vuruyor. Halkımız muhteşem, adeta şahlanarak yardıma koşuyor ve hükümetin bu eksikliğini de büyük oranda kapatıyor ama o noktada bile engellemelerle karşılaşıyoruz.
Bu yardımları organize etmeye çalışanlar –dün 1999 depreminin kahramanlarından Nasuh Mahruki, bugün Haluk Levent ve Oğuzhan Uğur— adeta hedef haline getiriliyor. İftiralara ve saldırılara uğruyorlar.
Yabancı kurtarma ekipleri bile öyle şeyler anlatıyorlar ki, şaşıp kalıyoruz. Öncelik nedir, vatandaşı korumak, kurtarmak mı, başka bir şey mi?
Afet Bakanlığı Kurulması Gerekli
Bütün bunlara bakıldığında ülkemizde AFET diye bir sorunun yükseldiği ama 1999 depremini de yaşamış olmamız ve son dönemdeki bütün bu üzüntülerin karşılığında, hala yeterli strateji geliştirilmediği ve yapılanma olmadığı görülüyor.
AFAD var ama AFAD’ın yeterli olmadığını, daha önceki olaylarda da, Kahramanmaraş ve çevresindeki 10 ilde yaşanan depremde de yakından gördük.Depremin 9.gününde çadır yetiştirmekte bile sorun yaşıyorlar hala. Bölge için 2020 yılında yayınlanan bir “Risk Azaltma” analizi de yapmışlar. Aşağıda bu raporun sonucundaki amaç, hedef ve eylem tablosunu görüyorsunuz.
Peki sonra ne olmuş?
Bu rapor öylece kalakalmış. Bunu sadece bugün yaşadığımız felaketten değil, aynı zamanda İyi Parti Kahramanmaraş İl Başkanı Ahmet Çabukel’in 2022’deki açıklamasından anlıyoruz :
“Deprem kapımızda değil, ayaklarımızın altında. Kahramanmaraş’ta keşfedilen iki büyük fay hattı üzerinden iki büyük deprem bekleniyor! 7,0 şiddetinin üstünde deprem bekliyoruz. Depreme hazır değiliz!”
Yani deprem konusunda bize bir bakanlık lazım. Bu bakanlık valilerin ve belediye başkanlarının üstünde ve ana işi AFET olan bir bakanlık olmalı ki, bugün yaşadığımız koordinasyonsuzluğu ve felaketi yaşamayalım. Yeterince hızlı davranamayan AFAD, başka yardım kuruluşlarının –özellikle İspanyol Grubun açıklaması çok can sıkıcı– kızgınlık veya alayla anlattığı duruma düşerek, kendi yapmadığı işleri de kendi yapıyormuş gibi gözükmesin.
Bu bakanlığın AKP döneminde yapılması bir şeyi değiştirmez. Sadece akrabaların doldurulacağı yeni bir bakanlık anlamına gelebilir. O nedenle bu önerimi seçimde yeni gelecek hükümet için yapıyorum.
Sadece Risk Azaltma Değil, ARGE ve İnovasyon da Gerekli
AFET bakanlığının bir görevi de ARGE ve İnovasyon olmalı. Dün biliyorsunuz yiyecek konusunda Eti’nin ürettiği AFET Bisküvilerini yazmıştık.
Ülkemizden değil, ABD’den başka bir inovasyonu da belirtelim; Bu afetlerin bu kadar çok artmasının nedeni biliyorsunuz “İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ”. Bu konuda yapılan çalışmalardan birisinde Okyanus’un çok asidik hale geldiği iddiası var. Merak edenler için ilginç bir araştırma. Ülkemizde de keşke iklim değişikliğine yönelik araştırmalar görsek.
Özellikle Hidropolitik Akademi Başkanı Dursun Yıldız bir başka afet olan “susuzluk (kuraklık)” konusunda sürekli uyarılar yapıyor. Bu konuda bilimsel araştırmaların artması şart.
Yeni bir araştırma da Japaonya’dan, “Enkaz Altındaki İnsanları Bulan Hamam Böceği” projesi. Hamam böceği biraz korkutucu gelse de, herhalde enkaz altında kalmaktan daha korkutucu değil. Benzer projeyi Farelerle yapmaya çalışan bilim adamları da var.
Tabii ki Depremde Binaları Korumaya Yardımcı Teknolojiler konusuna eğilmemiz gerekli. İmar Barışı’nın da ortaya koyduğu gerçek, Türkiye’deki binaların yarısından fazlası sorunlu.
Bu arada çok sayıda yazılımcının ve STK’nın çok sayıda deprem uygulaması geliştirdiğini de not edelim. Bunları toplu olarak turk-internet.com Deprem Dosyasında bulabilirsiniz.
Bu kapsamda 2020 depreminde BlockChain üzerinde geliştirilmiş olan “STK AFET KAYNAK YÖNETİM SİSTEMİ”ne de dikkat çekeceğim; Keşke, Kahramanmaraş ve 10 ilde kullanılabilmiş olsaydı, belki de bu kadar çok koordinasyonsuzluk yaşamayacaktık.
Adli Bilişimci arkadaşımız Koray Peksayar’ın ilettiği bir projeyi de kaydedelim; elektronik mühendisi Melih Karakelle‘nin 2009’da geliştirdiği bir enkaz dinleme uygulamasından bahsetti. Ne durumda olduğunu bilmiyorum ama ilginç geldiği için buraya not ettim.
Koray demişken, onun Depremde Acil Haberleşme olarak telsizleri kullanmaya yönelik yazısını da hatırlatmış olalım. Gerçi bu yazıda haberleşme ile ilgili önerileri yazmadık.
Anlayacağınız gençlerin bu felakette ya da öncesinde ortaya koyduğu pek çok uygulama var. Onların desteklenmesi ve AFET ÜLKESİNİN bunları kullanmaya başlaması lazım.
Müze Yapmalıyız
Bir okurum, hatırlatma yapmış. Kendisinin sözlerine katılıyorum ve önerisini aynen yayınlıyorum;
Depremle ilgili olarak, toplumsal hafızanın sürekliliğini sağlama adına, Deprem yaşanan şehirlerde depremden zarar gören bir/birkaç bina veya en azından bir kısmı saklanabilir.
Oluşturulacak müze/sergi vb yerlerde enkaz parçaları, resimler, hatta ölenlerle ilgili bilgiler, hikayeler, yıkılan binalarla ilgili teknik veriler burada tutulabilir.
Bu müzelerin sanal kopyalarını oluşturup internette yayınlanabilir.
Bu şekilde bir kamuoyu oluşturmak için yayınlarınızda dile getirebilir misiniz?
Berlin’i gezenler bilir, II.Dünya savaşında bombalanmış olan bir kilise aynen muhafaza ediliyor ve turistik turlarda uğrak noktası oluyor. Bizim tur rehberimize neden bu kilise tamir edilmiyor ve neden gösteriliyor şeklinde sorduğumda şu cevabı vermişti;
“Berlinliler bir daha savaşa kalkışmamak adına, savaşın kötülüğü hep hatırlamak adına bu kiliseyi böyle bombalandığı şekliyle muhafaza ediyorlar.“
Bir Okuyucudan Eti Bisküvi Yazım Üzerine Düşünceler
Bu arada dünkü ETİ’nin AFET Bisküvileri yazım üzerine bir okuyucum bilgi göndermiş. Onu da aynen yayınlıyorum;
Merhaba,
Akp iktidarından önce askeri birlikler başta devlet kurumlarına sadece Eti ürünleri girerdi. Başta Ülker olmak üzere Bifa vs “yeşil sermaye” olarak kabul görürdü.
Askeri birlikleri ha deyip birliklerinden çıkarken yanlarına aldıkları 2 gün yetecek yiyeceğe “kıta yükü erzak” denilir. Bunlar konserve ve peksimetten oluşur. İlk başlarda peksimet pişirilip sonra fırınlanıp kurutulmuş/kızartılmış ekmekti. 1990’lı yıllarda bunun yerine Eti tarafından bir tür bisküvi üretildi. Görüntü olarak pötibör gibi ancak ondan 2 kat kalın bir üründü. Adına yine peksimet deniliyordu. 5’li, 10’lu paketler halinde olurdu.
Kıta yükü erzak son tüketim tarihine 2 ay kala normal öğünlerden ayrı ara öğün olarak yedirilip yerine yenisi konulurdu.
Peksimet bisküvileri de akşam çayının yanına dağıtılırdı.
İşte o peksimetler şimdi de afetzedelerin beslenmesi için üretilmiş.
İyi çalışmalar.