İnternetin “disruptive” doğası, her şeyi altüst etmeye devam ediyor. Bildiğimiz referanslar yokoluyor, yerine başka şeyler geliyor. Bunun bir örneği dün yaşandı. Benim bildiğim 20.yüzyılın “birleşin” çağrısı şöyle bir şeydir;
‘Bütün ülkelerin işçileri ve ezilen halklar birleşin’
Ama dün ABD Başkanı Joe Biden birleşin dedi :
Cumhuriyetçiler ve Demokratlar Birleşin !
Kime karşı?
Joe Biden, “Big Tech Suistimaline Karşı Birleşin” diyor, Wall Street Journal‘da yayınlanan görüş yazısında, Amerikan Başkanı Biden Amerikan büyük teknoloji şirketlerine karşı Demokratların ve Cumhuriyetçilerin iki partili güçlü bir yasa çıkarmak için birleşmesi gerektiğini söyledi.
Bunu son 5-6 yıldır konuşuyoruz; internet devleri, sınır tanımayan yapıları, ödemedikleri vergiler ve tekelleşmeleri, bunun sonucunda her işe el atmaları sayesinde, olmaması gerektiği kadar büyüdüler. Daha önce hep yazdık, kazançları en büyük 10 ülkenin arkasından sıralanacak düzeye geldi. Tarihteki Roma, Moğol, Osmanlı İmparatorlukları gibi kıtalararası imparatorluklar ve sonrasındaki krallıklar çağı, 19 yüzyılın sonunda, 20.yüzyılın başında sona erdi. Uygulaması başarılı ya da değil, demokrasi ve sosyalizm çağı 20.yüzyılı yönetti. Ama 21.yüzyılda yavaş yavaş “şirket krallıkları çağı”na giriyoruz gibi gözüküyor.
Bunlar yeni nesil krallıklar. Öyle ki, diğer şirketleri satın alarak ya da yok ederek, hemen her alana el attılar. 2010’larda Google’un Intern filmi bize “bir İnsan Kaynakları Cenneti” anlatırken, 5 yıl geçmeden, cehennem gözüktü. Çalışanların sendikalaşmasını engellemek için firmalar kiralanmaya başlandı. Elon Musk benzeri CEO’ları ise, kabalıkları ve acaiplikleri ile “Silikon Vadisi Psikopatları” kitabını haklı çıkarır hale geldiler.
Yeni Nesil Krallıklar Artık Ülkelerin de Yönetimlerini Tehdit Ediyor
Joe Biden’ın ikazının nedeni şu; bu internet devleri bilerek ya da bilmeyerek manipülasyon yapıyor.Google’un arama motorunu inceleyen ABD North Carolina Üniversitesi araştırmacılarından Prof.Francesca Tripodi, “Propagandacıların Başucu Kitabı (The Propagandists’ Playbook)” isimli kitabında şöyle uyarıyor;
“Google kendine göre bu tür bir yaklaşım gösterirken, genellikle demokratik katılımı engelleyen, asılsız iddiaları doğrulayan ve hatta bu durumu yalanları yaymak için manipüle edenlerin işine yarayan bir duruma dönüşüyor.”
Cambridge Analytica olayı bir yana Facebook’un hala kime ne gösterdiğini, göstermediğini bilemiyoruz. Google ve Facebook, kendilerinden listelediği basın kanalları için ödeme isteyen Avustralya’yı Avustralya’lı kullanıcıları kullanarak tehdit etmeye kalktılar. Ama Avustralyalı kullanıcılar sağduyu gösterince, geri adım attılar. Bugün dünyada gazeteciliğin geriye gitmesinin, reklam gelirlerinin 10 kat azalmasının temelinde, reklam musluğunu elinde tutan bu internet devleri var.
Diğer yandan son günlerde ülkemizde Google ve Wikipedia’nın birlikte yarattıkları ve aradan geçen 2 haftaya rağmen hala bir açıklama getirmedikleri, sorumluları ortaya koymadıkları Ekrem İmamoğlu konusundaki dezenformasyonu da unutmuş değiliz.
Özetle bu firmaların yarattığı kargaşa gittikçe kötüye gidiyor. Böyle devam ederse, Google, Facebook, Twitter, Amazon, Microsoft ve Apple tarafından yönetilen, sadece onların şirketlerinde çalışan, onların istediği oyları veren, onların verdiği izinler çerçevesinde yaşayan hale dönüşeceğiz.
Amerika Para ve Verileri Ellerinde Tutan Bu Şirketlerle Artık Başa Çıkamıyor
Amerikalı Cumhuriyetçiler ve Demokratlar, son birkaç yıldır bu konuyu soruşturuyorlar ama çözemiyorlar. Çünkü farklı açıdan bakıyorlar. Gerçi tecrübeleri var; bu tür tekelleşme önlerine 20.yüzyılın başlarında tütün, tren yolu, çelik, sonlarında ise telekom (AT&T) ve yazılım (Microsoft) konusunda gelmiş. Yüzyılın başında başarmışlar. Ama yüzyılın sonunda başaramamışlar. Bugün 21.yüzyılda ise, Amerikan kongresi bu devlerin ne iş yaptığını, nasıl para kazandığını vsvs anlamak için 5-6 yıldır uğraşıyor (dinozor oldukları için de Z Nesli Demokratlara Bile Kötü Bakıyor).
İşte bu nedenle Biden bir makale ile Kongre üyelerine sesleniyor ve konum, biyometri ve sağlık bilgileri gibi verilerin ne kadarının toplanabileceğine sınırlamalar getirmek de dahil olmak üzere “Amerikalıların mahremiyeti için ciddi federal koruyucu tedbirler” görmek istediğini söyledi. Gençlerin zorbalık, şiddet, travma ve akıl sağlığı ile mücadelelerine atıfta bulundu :
“Sosyal medya şirketlerini kâr amacıyla çocuklarımız üzerinde yürüttükleri deneyden sorumlu tutmalıyız”
Ayrıca, teknoloji şirketlerini “yaydıkları içerik ve kullandıkları algoritmaların sorumluluğunu üstlenmeye” zorlamak için İletişim Ahlakı Yasası’nın 230. bölümünde acil bir reform istedi.
Biden yazısında reform için 3 ana konuya işaret etti.Bu 3 konuyu burayı tıklayarak da okuyabilirsiniz.
Gelişmeleri takip ediyoruz. Bu internet devleri hayatımızı, şimdiye kadar olmadığı kadar kolaylaştırdı. Ancak acaba aldıkları, verdiklerinden çok daha fazla mı? Bu konuya hepimizin temkinli yaklaşması lazım.
