Röportajın ilk bölümünü Tunca Akkaya : Türkiye 1993’de Doğru Kararla GSM’i Başlattı – 1 başlığı altında okuyabilirsiniz.
Sektörümüzde çok konuşulan hikayelerden birisi, cep telefonu sektörünün potansiyelinin araştırıldığı günlerde, tahmin edilen kullanım oranlarının çok küçük olmaları nedeniyle, bu sektöre yatırım yapmanın anlamsız olduğunun düşünülmesidir. İşte o günleri yakından takip eden ve içinde olan firmalardan birisi Başarı. Bu nedenle Genel Müdür Tunca Akkaya’dan, bu dönemi bize anlatmasını istedik.
Turk-internet.com : Başarı GSM dönemi başladığında neler yaptı?
Tunca Akkaya : Biz bu dönemde İsveçli Allgon firmasına anten üretmeye başladık. Anten’in ARGE’sini biz yapmadık ama üretimini yaptık. İstenilen özelliklere uygun malzemeleri bulduk. Bir dönem bir model antenin dünyadaki en büyük üreticisi biz olmuştuk. Bazen ithal edilen telefonların antenlerine baktığımızda bizim ihraç ettiğimiz antenlerle karşılaşıyorduk.
Bu ilişkiler içinde İskandinav firmalarla çalışıyorduk. Mobil telefon cihazlarını Mobira’dan ithal ediyorduk. Zaman zaman karşılaştığımız sipariş karşılanamaması gibi nedenlerden dolayı Danimarka kökenli Cetelco firması ile de çalıştık. Bu firma sonradan sektörden çekildi. Simonsen, Dancal, Benefon gibi NMT standardı mobil telefon üreten firmalar da sonradan pazardan çekildiler.
Mobira daha sonra Nokia tarafından satın alındı. Bir süre Nokia-Mobira adı kullanılsa da zaman içinde Mobira ismi ortadan kalktı.
Turk-internet.com : Türkiye’de GSM Dönemi Nasıl Başladı?
Tunca Akkaya : Bu dönemde kanunları GSM işletici lisansı vermeye izin vermiyordu. Bu nedenle kurulacak GSM şirketlerin PTT ile gelir paylaşım anlaşması çercevesinde çalışmasına olanak verilen bir ara yol bulundu. PTT’nin daha sonra Türk Telekom ve PTT olarak ikiye ayrıldığını, bugünkü PTT’nin posta hizmetlerinde sorumlu olduğunu belirtmekte fayda var.
Ancak 1993 yılında yapılan ilk GSM ihalesinde, konsorsiyum ortaklarının için de altyapı üreticilerin bulunması zorunluluğu konulması, ihaleye girecekleri sınırladı. Örneğin Nokia’nın stratejisinin GSM işleticlerine ortak olmaya uygun olmadığını biliyoruz. Sonuçta bir operatörün ortağı olmak, diğer operatörün rakibi olmak anlamına geliyor.
Turk-internet.com : “Konsorsiyumları sınırladı” dediniz, bu ne anlama geliyor?
Tunca Akkaya : İhaleyi, zaten teklif vermiş olan 2 konsorsiyum kazandı. Çok farklı konsorsiyumlar oluşabilirdi. İhale şartnamesindeki “üretici” koşulu nedeniyle ihaleye katılan firma sayısı kısıtlı oldu.
Bence bu hata daha sonra 1800 MHz bandındaki 3.lisans ihalesinde tekrarlanmadı. Zaten daha sonra da Ericsson, Turkcell’deki hisselerini satmıştır. Gelişmeler bu “üretici ortak zorunluluğu”nun geçerli bir uygulama olamayacağını da göstermiş oldu. Bu aşamada dijital olan bu yeni standardın 2G, yani ikinci nesil iletişim sistemi olarak adlandırıldığını söylemek fayda var.
Turk-internet.com : Başta Türkiye’de mobil telefon sektörü çok gelişecek sanılmadı, neden?
Tunca Akkaya : Bugün, 1980’lerde yapılan mobil telefon kullanıcı tahminlerine baktığımızda, gelinen tablonun çok gerisinde rakamlardan behsedildiğini göreceğiz. Amerika’lı AT&T ve Almanya’da iletişimden sorumlu bakanlığın tahminleri ile ünlü mobil telefon üreticileri bile 2000 yılında ulaşılan yüksek abone sayısının çok altında tahminler yapmışlardır. Yani hemen herkes yanılmıştır diyebiliriz.
Neden diye geriye dönüp araştırıldığında; GSM’i, her yerde, her zaman kullanılabilirlik-erişilebilirlik (tek standart) gibi bir motivasyonun geliştirdiği görülüyor. Ayrıca çift, üç ve dört band telefonların yapılması farklı taşıyıcı frekansında çalışan işleticileri kullanarak telefon görüşmesi yapılabilmesini kolaylaştırdı. Standartlar da her geçen gün gelişti.
Mesela şimdi SMS gönderdiğinizde gider mi, gitmez mi diye düşünmüyorsunuz. İlk zamanlar böyle bir sorun vardı. Her telefon SMS gönderemiyordu. Ama bugün bu özellik bütün telefonlarda var.
turk-internet.com : Siz distribütörü olduğunuz firmanın Türkiye’ye getirilecek olan telefonlarını nasıl seçiyordunuz? Yani SMS’li telefon getirelim mi diyordunuz?
Tunca Akkaya : İlk zamanlarda telefonlar daha pahalı ve kullanıcı kitlesi fiyata daha az duyarlı olduğu için mümkün olduğunca tüm özellikleri içeren modelleri tercih ediyorduk. Gerçi SMS kullanımı ilk başlarda çok düşüktü, çünkü telefonla konuşmak daha çok tercih ediliyordu.Zaman içinde standartlar gelişti, GPRS, EDGE gibi hızlı veri ileşimi de mümkün oldu. GSM üzerinden hızlı veri iletimine izin veren gelişmiş GSM standardı 2,5 G olarak da adlandırılmıştır.
Röportajın devamını Tunca Akkaya : 2001 Krizi Mobil Cihaz Sektöründe Kırılım Noktasıdır – 3 başlığı altında okuyabilirsiniz.
